• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اللباب فی علل البناء و الإعراب (العکبری)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



«اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری است.



«اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری، با تحقیق محمد عثمان، کتابی نحوی است که پیرامون علل و اسباب اعراب و بنا به رشته تحریر درآمده است.

کتاب، به زبان عربی و در قرن هفتم هجری، نوشته شده است.

۱.۱ - علت اهمیت کتاب

آنچه باعث اهمیت کتاب می‌شود، این است که نویسنده آن علاوه بر نحو، لغت، فقه و قرائات قرآن، در علم فرائض، حساب، جبر و مقابله و ادبیات نیز صاحب اطلاع بود، تا آنجا که ابن جوزی مشکلات خود را در ادبیات، بر او عرضه می‌کرد و ابوالفرج ابن حنبلی، او را در تمامی این علوم، امام می‌خواند.
[۱] دائرة المعارف بزرگ اسلامی (چاپ دوم)، بجنوردی، سید کاظم و همکاران (۱۳۷۷)، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۵، ص ۲۱۶، نوشته: مریم صادقی.



کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در ابواب و فصول متعددی، عرضه گردیده است.

در کتاب حاضر، تقسیم‌بندی خاصی به چشم نمی‌خورد.




۳.۱ - مقدمه محقق

در مقدمه محقق، در ابتدا مطالبی پیرامون علم لغت و مباحث اعرابی نوشته شده و در ادامه، زندگی‌نامه مؤلف، ارائه گردیده است.
[۲] «اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری، با تحقیق محمد عثمان، مقدمه محقق، ص۵.


۳.۲ - مقدمه نویسنده

در مقدمه نویسنده، به فواید و اهمیت علم نحو اشاره شده است.
[۳] «اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری، با تحقیق محمد عثمان، مقدمه نویسنده، ص۴۳.


۳.۳ - مباحث

از جمله مباحثی که نویسنده به بحث و بررسی آن‌ها پرداخته است می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

اصل وضع علم نحو؛ اعراب و بناء؛ اسماء صحیح و معتل؛ تثنیه و جمع؛ فاعل و نائب فاعل؛ افعال ناقصه؛ نعم و بئس؛ حروف مشبهة بالفعل؛ مصدر؛ مفاعیل خمسه؛ حال؛ تمیز؛ استثناء؛ عدد؛ ندا؛ ندبه؛ ترخیم؛ حروف جر؛ اضافه؛ توابع؛ اسم فعل؛ اسامی غیر منصرف؛ نواصب فعل؛ معارف؛ حکایت؛ خطاب و... .
[۴] «اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری، با تحقیق محمد عثمان، متن کتاب.


نمی‌توان این اثر را کتابی صرفا نحوی دانست، بلکه به اعتقاد برخی شایسته است که مطالب آن را «ماوراء نحو»، «فلسفه نحو» و یا «نحو النحو» دانست.
[۵] «اللباب فی علل البناء و الإعراب للعکبری (۵۳۸- ۶۱۶ ق / ۱۱۴۳- ۱۲۱۹ م) (من مطبوعات مرکز جمعة الماجد للثقافة و التراث)»، غازی مختار طلیمات، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه: ادبیات و زبان‌ه ا«آفاق الثقافة و التراث»، شوال ۱۴۱۷، العدد ۱۶، ص۹۹.


این کتاب، برای عامه خوانندگان نوشته نشده، بلکه برای خواص آنان و به عبارت دقیق‌تر، برای کسانی به نگارش درآمده است که از آموختن علم نحو و تدبر در اسباب و تفکر در علل آن، براعت از تسلسل و تغلغل در اسرار لغات، اکتشاف موارد پنهان و رد اقوال ضعیف و پی بردن به قول صحیح، لذت می‌برند.
[۶] «اللباب فی علل البناء و الإعراب للعکبری (۵۳۸- ۶۱۶ ق / ۱۱۴۳- ۱۲۱۹ م) (من مطبوعات مرکز جمعة الماجد للثقافة و التراث)»، غازی مختار طلیمات، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه: ادبیات و زبان‌ها «آفاق الثقافة و التراث»، شوال ۱۴۱۷، العدد ۱۶، ص۹۹.



فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، توضیحات مفصلی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن داده شده است.


اللباب فی علل البناء و الإعراب، نویسنده:ابوالبقاء العکبری.    


۱. دائرة المعارف بزرگ اسلامی (چاپ دوم)، بجنوردی، سید کاظم و همکاران (۱۳۷۷)، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۵، ص ۲۱۶، نوشته: مریم صادقی.
۲. «اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری، با تحقیق محمد عثمان، مقدمه محقق، ص۵.
۳. «اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری، با تحقیق محمد عثمان، مقدمه نویسنده، ص۴۳.
۴. «اللباب فی علل البناء و الإعراب»، اثر محب‌الدین عبدالله بن الحسین بغدادی، معروف به ابوالبقاء العکبری، با تحقیق محمد عثمان، متن کتاب.
۵. «اللباب فی علل البناء و الإعراب للعکبری (۵۳۸- ۶۱۶ ق / ۱۱۴۳- ۱۲۱۹ م) (من مطبوعات مرکز جمعة الماجد للثقافة و التراث)»، غازی مختار طلیمات، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه: ادبیات و زبان‌ه ا«آفاق الثقافة و التراث»، شوال ۱۴۱۷، العدد ۱۶، ص۹۹.
۶. «اللباب فی علل البناء و الإعراب للعکبری (۵۳۸- ۶۱۶ ق / ۱۱۴۳- ۱۲۱۹ م) (من مطبوعات مرکز جمعة الماجد للثقافة و التراث)»، غازی مختار طلیمات، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه: ادبیات و زبان‌ها «آفاق الثقافة و التراث»، شوال ۱۴۱۷، العدد ۱۶، ص۹۹.



نرم‌افزار ادبيات عرب، مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي.



جعبه ابزار