• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

افضلیت در مقولات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



افضلیت در مقولات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و از فروعات بحث مواضع اولی و آثر است.



یکی از مصادیق بحث «مواضع اولی و آثر» بحث جریان افضلیت یا اولویت در مقولات است، به این معنا که اولویت در همه مقولات ده‌گانه ممکن است و جریان دارد.


در «مقوله جوهر» برای مثال می‌توان گفت: صورت در جوهریت بر ماده اولویت دارد یا نوع در جوهریت بر جنس افضل است. چنین اولویتی به اعتبار سبقت وجود است، و گرنه جواهر در جوهریت متساوی‌اند.


این فضیلت در مقولات نه‌گانه عرضی نیز جاری است: در مقوله کم، مانند: بزرگ‌تر و بیش‌تر. اولویت در مقوله کیف، فعل و انفعال، که قابل شدت و ضعف‌اند، ظاهر است. در مقوله این، مانند: کره آتش بالاتر از کره هواست، در مقوله متی، مانند: نوح پیش‌تر از ابراهیم است؛ در مقوله اضافه، مانند: صداقت زید اشد از صداقت بکر است، در مقوله وضع، مانند: فلک در اقلیم دوم مایل‌تر است از آنکه در اقلیم اول است و در مقوله ملک یا جده، مانند: سپر از زره برای دفع بهتر است.
[۲] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۱۴۹-۱۵۰.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

(۱) ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
(۲) خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    


۱. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۴۷۷.    
۲. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۱۴۹-۱۵۰.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «افضلیت در مقولات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۱۰.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




جعبه ابزار