• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اشکال مختلطات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اشکال مختلطات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای شکل‌های به‌دست آمده از ترکیب موجهات مختلف در قیاس است.



هرگاه در مقدمات قیاس به جهت قضیه تصریح نشده باشد، آن قیاس را «مطلق» یا «غیرموجّه» خوانند و در صورتی که از قضایای موجّهه تشکیل شده باشد آن را «مختلط» گویند؛ بدین‌سان اشکال قیاس به تَبَع این تقسیم به «اَشکال مطلقات» و «اَشکال مختلطات» منقسم می‌شوند.


تعداد شکل‌های قیاس مختلط، مانند اَشکال مطلقات چهار تاست. معیار اوّل، دوم، سوم و یا چهارم بودن هر شکل نیز دقیقاً مثل مطلقات است؛ یعنی تابع جایگاه حد وسط در موضوع و محمول، یا مقدم و تالی است، ولی ضروب آنها بیشتر ازضروب اشکال مطلقات است با این بیان که:
هر یک از دو مقدمه قیاس، ممکن است به یکی از اصناف جهات (مرکب یا بسیط) موجه شود؛ پس برای هر ضربی از شکلی به تعداد حاصل‌ضرب اقسام موجهات در خودش اختلاط متصور است؛ مثلاً اگر تعداد جهات؛ چنان که معمول است، ۱۳ عدد اعتبار شود، حاصل‌ضرب عدد ۱۳ (۱۳حالت صغرا) در ۱۳ (۱۳حالت کبرا) که ۱۶۹ می‌شود مجموع مختلطات هر ضربی خواهد بود که نتایج هیچ‌یک از صورت‌ها یکسان نیست. پس باید از هر یک از اشکال به استقلال، بحث شود تا نتایج آنها دانسته شود.
[۱] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۱۱.
[۲] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۴۹.
[۳] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۵.



۱. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۱۱.
۲. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۴۹.
۳. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۵.
۴. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۴۲۳.    
۵. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۹۳.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اشکال مختلطات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۴.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی




جعبه ابزار