اسرار الصلاة (شهید ثانی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسرار الصلاة- التنبیهات العلیة علی وظائف الصلاة القلبیة کتابی است در اسرار باطنی و آداب کارهای
نماز از
شهید ثانی -رحمت الله علیه-.
در این کتاب اسرار باطنی و آداب کارهای
نماز ، و وظائف قلب در حالتهای مختلف آن، با استفاده از روایات معصومین -علیهم السلام- و مباحث اخلاقی در کتابهای علماء با
تقوا و عامل بیان شده است
شهید ثانی علاوه بر این کتاب، سه کتاب دیگر در زمینه نماز نوشته است. در کتاب
الفقیه واجبات نماز و در کتاب
النفلیة مستحبات نماز ، و در کتاب آداب الصلاة بعضی از آداب و دعاهای نماز به صورت مختصر ذکر شده است.
اکثر مطالب کتاب مباحث اخلاقی و عرفانی همچون
اخلاص ،
تواضع ،
ترس از
خدا ،
ذکر و
غفلت ،
قرب الهی و غیر آنان است و در مواردی نیز به صورت مختصر مقدمات
واجب و
مستحب نماز بیان شده است. مباحث اخلاقی کتاب از کتابهای متعدد اخلاقی گردآوری شده است اما مؤلف به اسامی آنان در کتاب اشاره نکرده است. وی در مقدمه کتاب دربارۀ آنان می‌نویسد: فشارکتهم فی مثوبته مجمع اطرافه و مبانیه و تهذیب ترتیبه و تقریب معانیه
شهید ثانی در مقدمه کتاب در معرفی آن می‌نویسد: قد ذکرنا هذه الرسالة نبذة من اسرارها و زبدة من آدابها و اکثرها قد وردت به النصوص عن اهل الخصوص علیهم افضل الصلوة و اکمل التحیات و بمراعاتها یرتقی القابل من مدارجها الی معارج الاسرار و التجلیات علاوه بر این کتاب، شهید ثانی دارای آثار دیگر اخلاقی بنام
اسرار الزکاة ، الصوم، الحج و غیر آنان می‌باشد.
کتابهای متعدد دیگری به همین نام تالیف شده است که نام بعضی از آنها در جلد ۲ الذریعة صفحات ۴۷ تا ۵۱ ذکر شده‌اند.
شهید ثانی دارای ۴ اثر گرانبها در زمینه
نماز می‌باشد. اولین آنها کتاب
الالفیة است که در بیان واجبات نماز تالیف شده است. دومین کتاب
النفلیة است که در مستحبات نماز می‌باشد. سومین آنها
التنبیهات العلیة است که در اسرار و وظائف قلبی نماز نوشته شده است.
آقا بزرگ تهرانی در
الذریعة درباره آن می‌نویسد، جعله ثالث الرسالتین الالفیة فی واجبات الفرائض الیومیة و النفلیة فی مستحباتها و التنبیهات هذا فی اسرارها اثر دیگری از شهید ثانی بنام آداب الصلاة وجود دارد که در الذریعة
به آن اشاره شده است. آقا بزرگ تهرانی در معرفی آن می‌نویسد: هو غیر اسرار الصلاة له بل هو مختصر فیه بعض الآداب و الادعیة و التعقیبات رائیه فی النجف ضمن مجموعة من رسائل الشهید عند آقا محمد بن المولی محمد علی الخوانساری
صاحب
اعیان الشیعة در مورد این سه کتاب می‌نویسد:
رسالة فی اسرار الصلاة سماها التنبیهات العلیة علی وظائف الصلاة القلبیة و اسرارها جعلها ثالثة الرسالتین الالفیة فی واجبات الفرائض الیومیة و النفلیة فی مستحباتها و التنبیهات فی اسرارها و بعض المعاصرین جعل التنبیهات و الاسرار اثنتین و هما واحد مطبوع عدة مرات
از عبارت اعیان الشیعه مشخص نیست که چه کسی بین التنبیهات العلیة و اسرار الصلاة فرق گذاشته است اما اگر منظور ایشان تفاوت دو کتاب التنبیهات العلیة و آداب الصلاة باشد صاحب الذریعة این تفاوت را قائل شده و همانطور که گذشت نسخه خطی آداب الصلاة را در کتابخانه مولی محمد علی خوانساری در نجف دیده است.
تاریخ پایان کتاب نهم ذی الحجة سال ۹۵۱ ق بوده است.
در الذریعة
به نسخه‌ای از کتابخانه سید عبد الحسین حجة به خط فقیه شیخ علی بن علی فرزلی شامی عاملی مربوط به ۹۸۳ ق اشاره کرده است.
در الذریعة
به شرح اسرار الصلاة به نام جامع الخیرات از محمد علی بن محمد حسن آرانی اشاره شده است که مکررا در ایران چاپ شده است.
همچنین به تعلیقه محمد علی بن مفری فرح مشهدی که در ذیل عنوان دیوان مؤذن خراسانی چاپ شده است اشاره شده است.
تعلیقه دیگری که در الذریعة ۴/ ۴۵۲، ۲/ ۴۹ به آن اشاره شده است تعلیقه مولی عبد الرسول فیروزکوهی (م ۱۳۲۵ ق) است.
نرم افزار جامع فقه اهل بیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
