• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوعبدالله اسد بن فرات قیروانی مغربی حرانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوعبدالله اسد بن فرات قیروانی مغربی حرّانی (۱۴۵-۲۱۳ هـ)، فقیه مالکی‌مذهب، محدث، فرمانده لشکر و قاضی در قرن دوم و سوم هجری قمری بوده است.



ابوعبدالله اسد بن فرات بن سنان قیروانی مغربی حرانی، اصل و تبار وی از نیشابور بود ولی خود او در سال ۱۴۵ و به نقلی ۱۴۲ یا ۱۴۳ هـ در حرّانِ دیاربکر زاده شد. پدرش در عزیمت به قیروان با لشکر محمد بن اشعث، فرزند دو ساله‌اش اسد را همراه داشت که حدود پنج سال در قیروان و نه سال در تونس اقامت کرد.


اسد نوجوان، در تونس نزد علی بن زیاد تونسی فقه مالکی را آموخت
[۲] مالکی، عبداللّه بن محمد، ریاض النفوس، ج۱، ص۲۵۴.
و پس از آن به شرق بازگشت و کتاب الموطا را از خود مالک بن انس در مدینه کسب کرد، سپس به عراق رفت و از چند تن از شاگردان ابوحنیفه همچون ابویوسف، اسد بن عمرو و محمد بن حسن شیبانی حدیث و فقه حنفی را آموخت.
یحیی بن ابی‌زائده، هشیم، حسیب، ابوشریک، ابوبکر بن عیاش و جریر بن عبدالحمید دیگر استادان او بودند. پس از مرگ مالک، به مصر رفت و المسائل الاسدیه را نزد ابن‌قاسم آموخت.
[۵] مالکی، عبداللّه بن محمد، ریاض النفوس، ج۱، ص۲۵۴.

پس از چندی دوباره به قیروان رفت و با شهرتی که به دست آورده بود، علما و بزرگان شهر مانند سحنون، عمرو بن وهب، سلیمان بن عمران، بنی قادم و ابن‌منهال کتاب‌های ابوحنیفه را از وی فراگرفتند.


اسد حرّانی که فقیه و محدثی برجسته بود، در سال ۲۰۳ یا ۲۰۴ هـ از جانب زیادة الله اغلب (امیر قیروان)، به همراه ابومحرز کنانی به سِمَت قضاوت در این شهر برگزیده شد و تا هنگامی که به عنوان فرمانده سپاه زیادة الله به صقلیه (سیسیل) برود، در این سِمَت باقی بود. به گفته ابن‌اثیر، با حفظ سِمَت قضا به سرلشکری منصوب شد. فرماندهی‌اش در سال ۲۱۲ هـ بوده که نزدیک بلاطه، لشگر روم را شکست داد و به غنایم و اسرای زیادی دست یافت.


اسد حرّانی سرزمین‌های بسیاری را گشود و در حالی که شهر سرقوسته را در محاصره داشت، در سال ۲۱۳ و به نقلی ۲۱۴ یا ۲۱۷ هـ در اثر وبا درگذشت و در همان‌جا دفن گردید.


المسائل الاسدیه و المختلطه آثار اسد حرّانی است.


برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.


۱. قاضی عیاض، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۳، ص۲۹۱.    
۲. مالکی، عبداللّه بن محمد، ریاض النفوس، ج۱، ص۲۵۴.
۳. قاضی عیاض، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۳، ص۲۹۱.    
۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۵، ص۶۷.    
۵. مالکی، عبداللّه بن محمد، ریاض النفوس، ج۱، ص۲۵۴.
۶. قاضی عیاض، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۳، ص۳۰۴.    
۷. ابن‌اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۶، ص۳۳۳.    
۸. حمیری، محمد بن عبدالمنعم، الروض المعطار، ص۳۶۶.    
۹. قاضی عیاض، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک، ج۳، ص۳۰۹.    
۱۰. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۲۸۶.    
۱۱. لسان‌الدین بن خطیب، محمد بن عبدالله، الاحاطه فی اخبار غرناطه، ج۱، ص۲۳۱.    
۱۲. ابواسحاق شیرازی، ابراهیم بن علی، طبقات الفقهاء، ص۱۵۵.    
۱۳. ابن‌ماکولا، علی بن هبة‌الله، الاکمال، ج۴، ص۴۵۴.    
۱۴. نویری، احمد بن عبدالوهاب، نهایة الارب فی فنون الادب، ج۲۴، ص۱۱۵.    
۱۵. ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۱۸۱.    
۱۶. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۹، ص۶.    
۱۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۲۲۵.    
۱۸. ابن‌عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۳، ص۶۰.    
۱۹. ابن‌فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهب، ص۳۰۵.    
۲۰. بغدادی، اسماعیل، ایضاح المکنون، ج۱، ص۷۴.    
۲۱. مقری تلمسانی، احمد بن محمد، نفح الطیب، ج۳، ص۱۶۲.    
۲۲. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۱، ص۲۹۸.    



پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۷۳، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله اسد بن فرات قیروانی».






جعبه ابزار