• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استعمال لفظ در مثل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



استعمال لفظ در مثل به اطلاق لفظ و اراده مثل آن بدون قصد معنا اطلاق می‌شود.



استعمال لفظ در مثل، از اقسام استعمال لفظ در لفظ می‌باشد و عبارت است از اطلاق لفظ و اراده مثل آن بدون اراده معنا، مانند این که گفته شود: «زید» در جمله «ضرب زید» فاعل است، و فقط لفظ «زید» موجود در این جمله قصد شود، نه در همه جملات مشابه آن.


اگر شخصی یک جمله خبری واقعی را بیان کند، برای مثال، بگوید: «ضرب زید» و شنونده در صدد تجزیه و ترکیب این جمله برآید، توجه خود را صرفاً به آن جمله خاص معطوف نموده و می‌گوید: «زید» در جمله، عنوان فاعلی دارد؛ یعنی وی لفظ «زید» را در «زیدِ» آن جمله خاص استعمال می‌نماید؛ به بیان دیگر، وقتی می‌گوید: زید در جمله مذکور فاعل است، با زبان خویش کلمه زید را در زیدِ آن مخبر و متکلم به کار برده است.


درباره استعمال لفظ در مثل، میان اصولی‌ها اختلاف است؛
برخی هم چون مرحوم « بروجردی » و « خویی » معتقدند استعمال لفظ در مثل از باب استعمال نیست، و برخی دیگر هم چون مرحوم « آخوند خراسانی » آن را از باب استعمال می‌دانند.
[۷] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱، ص ۵۴۳-۵۴۱.



۱. خویی، ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، ج۱، ص۹۶.    
۲. آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۱۵.    
۳. بروجردی، حسین، نهایة الاصول، ص۲۸.    
۴. اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، ص۲۲.    
۵. آذری قمی، احمد، تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه، ص۱۷۱.    
۶. خمینی، روح الله، مناهج الوصول الی علم الاصول، ج۱، ص۱۰۹.    
۷. فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱، ص ۵۴۳-۵۴۱.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۸۶، برگرفته از مقاله «استعمال لفظ در مثل».    



جعبه ابزار