• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اذان ذکری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اذان ذکری یااذان ذکر به اذان نماز، در مقابل اذان اعلام اطلاق می شود.



اذان و اقامه برای نمازهای پنج‌گانه – ادا باشد یا قضا، در حضر باشد یا در سفر، در سلامتی باشد یا در بیماری، برای کسی که نماز جماعت می‌خواند یا فرادا، برای مردان و زنان - بدون اشکال مستحب مؤکد است، حتی بعضی (از فقها) آن دو را واجب دانسته‌اند و اقوی آن است که آن دو درهرحال؛ مستحب می‌باشند هرچند ترک اذان و اقامه موجب محرومیّت از ثواب فراوانی است.

۱.۱ - ساقط شدن اذان نماز عصر و نماز عشا

اذان نماز عصر و نماز عشا اگر با نماز ظهر و مغرب به‌صورت جمع (با هم) خوانده شوند ساقط می‌شود. و فرقی بین مواردی که جمع‌کردن آن‌ها مستحب است مثل نماز عصر روز جمعه و نماز عصر روز عرفه و نماز عشای شب عید قربان در مشعرالحرام - چون در این سه جا مستحب است بین دو نماز مذکور جمع شود - و بین غیر این موارد نیست.

۱.۱.۱ - چگونگی تحقق جدا خواندن دو نماز

جدا خواندن دو نماز - که مقابل جمع نمودن آن‌ها است - با فاصله زمانی بین آن‌ها و بنابر اقوی با خواندن نافله یومیه بین آن‌ها تحقق پیدا می‌کند، بنابراین با خواندن نافله نماز عصر بین ظهر و عصر و نافله مغرب بین نماز مغرب و عشا، جدا شدنی که موجب ساقط نشدن اذان است تحقق پیدا می‌کند.

۱.۱.۲ - عزیمت بودن سقوط اذان هنگام جمع خواندن

و بنابر اقوی سقوط اذان در حال جمع در نماز عصر روز عرفه و نماز عشای شب عید در مشعرالحرام «عزیمت» است؛ یعنی گفتن اذان مشروع نیست پس گفتن آن به‌قصد مشروعیت، حرام می‌باشد و بنابر احتیاط (واجب) در هر موردی که نمازها جمع خوانده می‌شوند باید اذان ترک شود.

۱.۲ - موارد ساقط شدن اذان و اقامه

اذان و اقامه در مواردی ساقط می‌شوند: از آن جمله:
۱- کسی که به نماز جماعتی برسد که برای آن، اذان و اقامه گفته‌اند، گرچه این شخص اذان و اقامه‌شان را نشنیده و وقت گفتن آن‌ها حاضر نبوده است.
۲- کسی که در مسجدی نماز بخواند که در آن مسجد نماز جماعت، خوانده شده و هنوز جماعت، متفرّق نشده است؛ خواه به‌قصد نماز جماعت آمده باشد یا نه و خواه امام جماعت شود یا ماموم و یا فرادا بخواند. بنابراین اگر جماعت، متفرّق شده یا از نماز و تعقیبات آن اعراض کرده (فارغ شده) باشند - هرچند که هنوز در آنجا باشند - اذان‌ و اقامه از او ساقط نمی‌شود. چنان که اگر جماعت قبلی بدون اذان و اقامه برگزار شده باشد - ولو به این جهت که اذان و اقامه دیگری را شنیده و به آن اکتفا کرده باشند - اذان و اقامه (از این شخص تازه‌وارد) ساقط نمی‌شود. و همچنین اذان و اقامه از این شخص درصورتی‌که نماز جماعت از جهت آنکه امام جماعت عادل نبوده و مامومین هم آن را می‌دانسته‌اند و یا به جهت دیگری باطل باشد، ساقط نمی‌شود. و همچنین درصورتی‌که جای نماز جماعت با جای خواندن نماز این شخص، عرفاً یکی نباشد اذان و اقامه ساقط نمی‌شود، مثل اینکه یکی داخل مسجد باشد و دیگری پشت‌بام آن، یا یکی خیلی از جای دیگری دور باشد. و آیا این حکم، اختصاص به مسجد دارد یا در غیر مسجد هم جریان دارد؟ مورد اشکال است، بنابراین احتیاط (واجب) این است که درهرحال، چه در مسجد و چه در غیر آن (با شرایط مذکور)، اذان و اقامه گفته نشود، بلکه بعید نیست که حکم سقوط، اختصاص به مسجد نداشته باشد و همچنین باید در جایی که نماز این شخص و جماعت، هر دوشان ادایی نباشد به اینکه یکی یا هر دوی آن‌ها نماز قضا باشد - چه از خود یا از دیگری، تبرعاً یا استیجاری - احتیاط ترک نشود (اذان و اقامه گفته نشود). و همچنین است (که باید احتیاط ترک نشود) در جایی که دو نماز وقتشان یکی نباشد، مثل اینکه نماز جماعتی که قبلاً خوانده شده نماز عصر بوده و این شخص می‌خواهد نماز مغرب بخواند. و در این‌گونه موارد مشکل، اگر اذان و اقامه را به قصد رجاء بگوید اشکالی ندارد.

۱.۳ - بدعت و حرام بودن اذان‌ دوم در روز جمعه

اذان دوم در روز جمعه بدعت و حرام است، و آن اذانی است که مخالفین بعد از اذانی که وظیفه است می‌گویند، و گاهی به آن، اذان سوم گفته می‌شود و شاید به این حساب باشد که نسبت به اذان و اقامه سوم است، یا سومین اذان نسبت به اذان‌ اعلام‌ و اذان نماز است، یا سومین اذان به اعتبار اذان صبح و ظهر است. و ظاهر این است که آن، غیر اذان عصر است.

۱.۴ - ساقط شدن اذان‌ و اقامه با پخش زنده

اذان‌ و اقامه ساقط می‌شوند اگر از مثل رادیو بشنود به شرطی که به طور مستقیم پخش شوند. و اگر از ضبط صوت‌ها پخش شوند به شنیدن آن‌ها ساقط نمی‌شوند.

۱.۵ - استحباب اذان گفتن در گوش مولود

مستحب است گفتن اذان‌ در گوش راست و اقامه در گوش چپ او (مولود).

۱.۶ - نمازهایی که اذان ندارد

۱- در نماز میّت اذان‌ و اقامه نیست
۲- در نماز عید فطر و عید قربان‌، اذان‌ و اقامه نیست. البته مستحب است که مؤذن سه مرتبه بگوید: «الصلاة».
۳- نماز استسقاء، اذان‌ و اقامه ندارد، بلکه مؤذّن عوض آن‌ها سه مرتبه «الصلاة» می‌گوید


۱. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۱، کتاب الصلاة، المقدمة الخامسة فی الاذان و الاقامة، مسالة۱.    
۲. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۱، کتاب الصلاة، المقدمة الخامسة فی الاذان و الاقامة، مسالة۲.    
۳. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۱، کتاب الصلاة، المقدمة الخامسة فی الاذان و الاقامة، مسالة۲.    
۴. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۲، کتاب الصلاة، المقدمة الخامسة فی الاذان و الاقامة، مسالة۳.    
۵. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۲، کتاب الصلاة، المقدمة الخامسة فی الاذان و الاقامة، مسالة۳.    
۶. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۵۱، کتاب الصلاة، البحث فی صلاة الجمعة، فروع، الثانی.    
۷. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۷۱، البحث حول المسائل المستحدثة، منها الرادیو و التلفزیون و نحوهما، مسالة۵.    
۸. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۳۳، کتاب النکاح، القول فی احکام الولارة وما یلحق بها، مسالة۲.    
۹. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۸۵، کتاب الطهارة، القول فی کیفیة صلاة المیت.    
۱۰. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۵۳، کتاب الصلاة، تاقول فی صلاة العیدین، مسالة۴.    
۱۱. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۵۷، کتاب الصلاة، صلاة الاستسقاء، مسالة۲.    



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۳۵۸.    
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    






جعبه ابزار