حوزه علمیه اصفهان (اخلاق)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حوزه علمیه اصفهان، مجموعه‌ای از مدارس، عالمان و طلاب
علوم دینی در شهر
اصفهان که تاریخ این مجموعه، به
دوره صفویه و رسمی شدن
مذهب تشیع در
ایران بازمی‌گردد. این حوزه از هنگام تاسیس آن به دست
محقق کرکی و تقویت آن بوسیله
مولا عبدالله تستری و تداوم آن توسط چهره‌هایی همانند:
شیخ بهایی،
میرداماد،
ملاصدرا و غیره همواره به آموزش اخلاقی حوزویان توجه داشته و درس‌های اخلاقی در این حوزه از اهمیت و جایگاه ویژه برخوردار بوده است.
با نگاهی به گذشته در می‌یابیم که
اصفهان همواره مرکز تلاش و حرکت‌های علمی و مذهبی بوده و مدارس علمی و شخصیت‌های فرهنگی آن دیار -که برخی از آنان در فنون گوناگون در خشیده‌اند- بسیار بوده‌اند و هر یک سندی زنده و گویا بر عظمت و گسترش علمی حوزه آن شهر می‌باشند.
این حوزه از هنگام تاسیس آن به دست
محقق کرکی و تقویت آن بوسیله
مولا عبدالله تستری و تداوم آن توسط چهره‌هایی همانند:
شیخ بهایی،
میرداماد،
ملاصدرا، مجلسی اول و دوم،
آخوند کاشی، آقا رحیم،
ارباب قشقائی،
میرزا علی شیرازی،
شهید مدرس و غیره همواره و هم‌پای فراگیری علوم و فنون مختلف به آموزش اخلاقی حوزویان توجه داشته و درس‌های اخلاقی در این حوزه نیز از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار بوده است.
چنانکه نوشته‌اند: «پس از اولین جلسه‌ای که ملاصدرا در درس میرداماد شرکت جسته بود، میرداماد وی را با خود به کناری برد و گفت: ای محمد من امروز گفتم کسی‌که می‌خواهد
حکمت را تحصیل کند باید
حکمت عملی را تعقیب کند و اینک به تو می‌گویم که حکمت عملی در درجه اول دو چیز است: یکی به انجام رسانیدن تمام واجبات دین اسلام و دوم پرهیز از هر چیزی که نفس بوالهوس برای خودش می‌طلبد.»
بنابراین درس اخلاق در
حوزه اصفهان به شیوه دیگر حوزه‌ها معمول بوده است.
مرحوم آقا نجفی می‌نویسد: «ملا محمد کاشی که در اصفهان نزد او
منظومه را می‌خواندیم بسیار محقق و ملا بود و خوب درس می‌گفت. با این که معروف و
مجتهد در معقول و
ریاضی بود بسیار مقدس و متدین و ریاضت‌کش بود و همیشه پیش از درس به‌قدر یک ربع ساعت
موعظه و
نصیحت می‌نمود که خیلی موثر و اقع می‌شد به طوری‌که مصمم می‌شدیم بالکل از
دنیا و مافیها صرف‌نظر کرده متوجه
آخرت گردیم.»
همچنین در شرح حال
آیت‌الله سید ابوالقاسم دهکردی که از مدرسان بنام حوزه اصفهان بوده است و در
حوزه نجف از محضر مرحوم
میرزا حبیب الله رشتی سود می‌جسته است، نوشته‌اند که پس از مراجعت به حوزه اصفهان در مدرسه صدر مشغول به تدریس شد و همراه آن مجالس وعظ و
ارشاد و
اخلاق تشکیل داد که خاص و عام از محضرش کسب فضیلت و معنویت می‌کردند.
یکی از حوزه‌های درسی اخلاق که مورد توجه همگان بوده و در اصفهان از پرشورترین و با معنی‌ترین محافل و مجالس پنددهی به شمار می‌آمده حوزه درسی اخلاق مرحوم آقا میرزا علی شیرازی بوده است که در توصیف درس و شیوه تربیتی اخلاقی این مرد بزرگ استاد
شهید مطهری این‌گونه می‌نویسد:
ادیب محقق، حکیم و فقیه بزرگوار، طبیب عالی‌قدر مرحوم آقای حاج میرزا علی شیرازی اصفهانی (قدس‌سره) راستی مرد حق و حقیقت بود با همه مقامات علمی و شخصیت اجتماعی احساس وظیفه نسبت به ارشاد و هدایت جامعه و عشق سوزان به
حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السّلام) موجب شده بود که
منبر برود و موعظه کند.
مواعظ و اندرزهایش چون از جان برون می‌آمد لاجرم بر دل می‌نشست هر و قت به
قم می‌آمد علماء طراز اول مرحوم
آیت‌الله العظمی بروجردی به اصرار از او می‌خواستند که منبر برود و موعظه نماید منبرش بیش از آن که (قال) باشد (حال) بود.
در ادامه بررسی آموزش‌های اخلاقی در حوزه اصفهان به درس اخلاق شخصیتی بر می‌خوریم که
دین را با
سیاست،
علم را با عمل و اندیشه را با اخلاق پیوند داده و افرادی همچون آقا میرزا علی شیرازی در محضر او کسب کمال و معنویت می‌کرده و خوشه‌چین خرمن فیض او بوده‌اند. آری آن مرد بزرگ مرحوم آیت‌الله شهید مدرس (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) است که در حوزه اصفهان پس از مراجعت از
عتبات مشغول تدریس معارف و
احکام الهی شد و همراه با آن به تدریس اخلاق که متن آن
نهج‌البلاغه بود پرداخت.
چنانکه مرحوم آقا میرزاعلی شیرازی می‌گوید: «مدرس بعد از مراجعت از نجف به اصفهان پنجشنبه‌ها درس اخلاق می‌گفت و درس اخلاق او نهج البلاغه بود. من یک روز به درس ایشان رفتم سفارش می‌کردند: آقا شخصیت به اخلاق انسانی است.
پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق.» و بالاترین کتاب اخلاق نهج‌البلاغه است. بخوانید و به دیگران نیز یاد دهید.»
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حوزه علمیه اصفهان (اخلاق)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۱/۲۱.
