اختلاف در جهت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اختلاف در
جهت یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به معنای شرط تحقق
تناقض در
قضایای موجهه است.
برای تحقق در قضایای موجهه، علاوه بر اختلاف در
کمّ و
کیف، اختلاف در جهت نیز معتبر است، چون اگر دو
قضیه موجهه در جهت مختلف نباشند در بعضی از موارد هر دو قضیه صادق و یا هر دو کاذب خواهند شد و تناقض محقق نمی‌شود؛ مثلاً هرگاه
ماده واقعی در قضیه، امکان باشد و هر دو را به
ضرورت مقیّد کنیم هر دو کاذب می‌شوند؛ مثلاً قضیه «همه انسان‌ها نویسنده‌اند بالضروره» کاذب است. اگر نقیض این قضیه را نیز به ضرورت مقید کنیم و بگوییم: «بعضی انسان‌ها نویسنده نیستند بالضروره» کاذب خواهد بود، زیرا نه
سلب نویسندگی برای انسان ضرورت دارد و نه ایجابش.
همچنین در همان موردی که ماده قضیه امکان است اگر هر دو قضیه را به امکان مقید کنیم، هر دو صادق خواهند شد؛ مانند «همه انسان‌ها ممکن است نویسنده باشند» و «بعضی از مردم ممکن است نویسنده نباشند».
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اختلاف در جهت»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۷.
