اخبار لا تنقض
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اخبار لا تنقض به
احادیث مورد استناد در حجیّت
استصحاب اطلاق می‌شود.
اخبار لا تنقض، اخباری است که برای حجیت استصحاب مورد استناد قرار گرفته و بیان می‌کنند که
یقین سابق با
شک لاحق از بین نمی‌رود؛ به بیان دیگر به اخباری گفته می‌شود که جمله «لا تنقض الیقین بالشک» یا «فلیس ینبغی ان ینقض الیقین بالشک» یا «لا ینقض الیقین ابدا بالشک» یا «فان الشک لا ینقض الیقین» و نظایر آن در آنها به کار رفته است.
برخی از این اخبار عبارت‌اند از:
۱.«صحیحة
زرارة :قلت له:الرجل ینام و هو علی وضوء أتوجب الخفقة و الخفقتان علیه الوضوء؟ قال:یا زرارة! قد تنام العین و لا ینام القلب و الأُذُن. فاذا نامت العین و الاذن فقد وجب الوضوء. قلت:فان حرّک فی جنبه شیء و هو لا یعلم؟ قال:لا، حتی یستیقن انه قد نام، حتی یجیء من ذلک أمر بیّن و الا فانه علی یقین من وضوئه و لا تنقض الیقین أبدا بالشک و انّما تنقضه بیقین آخر».
در این روایت، زراره از
امام صادق (علیه‌السلام) سؤال می‌کند:شخصی
وضو گرفته است و در همان حال، خواب بر او غلبه پیدا می‌کند، آیا یک چرت و دو چرت باعث بطلان وضوی او می‌شود؟ امام (علیه‌السلام) در پاسخ فرمود:ای زرارة! گاهی
چشم می‌خوابد، ولی گوش و قلب
انسان بیدار است؛ بنابراین، فقط هنگامی که چشم و گوش هر دو خوابیدند، آن خواب،
وضو را باطل می‌سازد.
سپس زرارة می‌پرسد:اگر در کنار این شخص، چیزی حرکت داده شود و او متوجه نشود، آیا همین اندازه اماره و نشانه خواب شرعی خوابی که وضو را باطل می‌سازد است؟
امام (علیه‌السلام) در پاسخ می‌فرماید:خیر، این چیزها اماره شرعی نیست، بلکه باید یقین کند که خوابیده تا وضو واجب شود؛ یعنی یک نشانه آشکاری در اختیار او باشد. در غیر این صورت، او باید بنا را بر یقین سابق به وضو بگذارد و آن را با شک بعدی نقض نکند، زیرا حالت یقین در شخص با شک از بین نمی‌رود، بلکه با پدید آمدن یقین دیگری بر خلاف آن از بین می‌رود.
۲. در
صحیحه دیگری از «زراره» آمده است:
«و اذا لم یدر فی ثلاث هو او فی اربع و قد أحرز الثلاث، قام فاضاف الیها اخری، و لا شیء علیه و لا ینقض الیقین بالشک و لا یدخل الشک فی الیقین...؛ اگر نمی‌داند سه رکعت
نماز خوانده یا چهار رکعت، بایستد و یک رکعت نماز احتیاط بخواند و چیزی بر او نیست و یقین خود (
یقین به سه
رکعت ) را به واسطه شک از بین نبرد و شک را داخل یقین نکند».
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۲۷، برگرفته از مقاله «اخبار لا تنقض».
