• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حکم ایجابی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حکم ایجابی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای اثبات محمول برای موضوع یا حکم به ثبوت اتصال بین مقدم و تالی است.



حکم ایجابی در قضایای حملیه به معنای اسناد دادن، مرتبط‌کردن و ملحق‌کردن محمول به موضوع یا اثبات محمول برای موضوع است، به گونه‌ای که مشعر به تحقق محمول برای موضوع است و در قضایای شرطیه، حکم به ثبوت اتصال بین مقدم و تالی و یا انفصال میان آن دو است. به همین منوال می‌توان گفت حکم سلبی عبارت است از: سلب محمول از موضوع در قضیه حملیه یا حکم به سلب اتصال بین مقدم و تالی و یا سلب انفصال میان آن دو در قضایای شرطیه.
[۲] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۷۵.



در شرح شمسیه در شرح این کلام: «و اما الحکم فهو اسناد امر الی آخر ایجابا او سلبا، و الایجاب هو ایقاع النسبة و السلب هو انتزاعها» آمده است: «بل نعنی بادراک الواقع ان یدرک ان النسبة واقعة و یسمی هذا الادراک حکما ایجابیا و بادراک عدم الوقوع ان یدرک ان النسبة لیست بواقعة و یسمی هذا الادراک حکما سلبیا»
[۳] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸.
؛ بدین‌سان حکم ایجابی در نظر قطب‌الدین رازی و کاتبی عبارت است از: «ادراک وقوع نسبت» و حکم سلبی عبارت است از: «ادراک لا وقوع نسبت».


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۲۷۰.    
۲. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۷۵.
۳. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۸.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حکم ایجابی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۱۸.    



جعبه ابزار