• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوعبدالله اخفش احمد بن عمران الهانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوعبدالله احمد بن عمران بن سلامه الهانی، ملقب به اخفش (م پیش از ۲۵۰ هـ)، نحوی، لغوی و از شاعران اهل‌بیت در قرن سوم هجری قمری بود.



اخفش به کسی گفته می‌شد که از چشمانی کوچک و دید کم برخوردار بود و یازده نفرند که به این لقب مشهورند و این فرد اولین آنان است.
به گفته برخی منابع، احمد از اهالی شام بوده که برای فراگیری علوم به عراق و حجاز رفت و در مکه ساکن شد و از اساتیدی چون اسماعیل ابن عُلیّه، وکیع، زید بن حباب و یزید بن‌ هارون کسب علم کرد و در علوم لغت، نحو و ادبیات به استادی رسید، از این‌رو عبدالله بن محمود سعدی مروزی، یحیی بن عمر‌ اندلسی، ابوبکر بن ابی‌عاصم و برخی دیگر نزد الهانی شاگردی کردند. ابوحاتم رازی هم در مکه از اخفش حدیث آموخته و او را صدوق توصیف می‌کند.
الهانی پس از سال‌ها تحصیل و تدریس، به مصر رفت، اسحاق بن عبدالقدوس مقدمش را گرامی داشت و او را برای تعلیم و تادیب فرزندانش به طبریه، شهری در اردن قدیم فرستاد.


الهانی علاوه بر این علوم، در شعر نیز مهارت داشت و به اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) محبت می‌ورزید و اشعار زیادی درباره آنان سروده است از جمله این اشعار:
انّ بنی فاطمة المیمونه ••• الطیبین الاکرمین الطینه
ربیعنا فی السنة الملعونه ••• کلّهم کالروضة المهتونه

از این‌رو، علامه بحرالعلوم وی را در شمار شاعران اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) قرار داده است.


مرگ الهانی را پیش از سال ۲۵۰ هـ آورده‌اند.


تالیف اخفش، غریب الموطا (تفسیر غریب الموطا) می‌باشد.


برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۱۷] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۸، ص۴۶۵.



۱. قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۱۶.    
۲. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۴۰۹.    
۳. سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۱، ص۱۳۳.    
۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۹، ص۵۰.    
۵. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۴۰۹.    
۶. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۱۷۷.    
۷. قمی، عباس، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۱۶.    
۸. ابن‌حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۸، ص۳۴.    
۹. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۳۵.    
۱۰. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۱، ص۱۸۹.    
۱۱. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۹۳.    
۱۲. ابن‌ابی‌حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۱، ص۱۱۴.    
۱۳. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۳۵۱.    
۱۴. موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۱، ص۱۹۶.    
۱۵. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۱، ص۸۹.    
۱۶. امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۵۴.    
۱۷. سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۸، ص۴۶۵.



پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۱۶، برگرفته از مقاله «احمد الهانی».






جعبه ابزار