• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اجماع ظنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اجماع ظنی به اجماع مفید ظنّ به حکم شرعی ، یا اجماع محتمل التحقّق اطلاق می‌شود.



اجماع ظنی، مقابل اجماع قطعی است.


این اصطلاح در کتاب‌های اصولی شیعه و سنی به کار رفته است و برای آن معانی متفاوتی ذکر شده است؛ از جمله:
۱. اجماع ظنی، اجماعی است که از آن، ظن به حکم شرعی به دست آید؛ این اصطلاح - بنا بر حجیت خبر واحد - اجماع منقول به خبر واحد را شامل می‌شود، و مقابل اجماع قطعی است که شامل اجماع محصّل برای تحصیل کننده و اجماع منقول به تواتر می‌گردد.
۲. بعضی از اصولیون اهل سنت اجماع مدرکی را دوگونه دانسته‌اند:
الف. اجماع قطعی؛ یعنی اجماعی که بالفعل محقق شده و مستند به نص شرعی معتبر است و مجال بحث در آن وجود ندارد؛
ب. اجماع ظنی؛ یعنی اجماعی که تحقق آن معلوم نیست، زیرا متکی به اجتهادهای ظنی صرف بوده و بر نص شرعی تکیه ندارد.
۳. برخی از اهل سنت ، اجماع صریح - اجماعی که مجتهدان یک عصر رأی خود را به صراحت درباره واقعه‌ای اظهار نمایند - را قطعی الدلاله می‌دانند و بعضی از آن‌ها منکر آن را کافر می‌شمارند؛ اما اجماع سکوتی ـ اجماعی که بعضی از مجتهدان درباره یک واقعه سکوت نمایند - را غیر قطعی و مظنون می‌دانند، زیرا رأی گروهی از مسلمانان است، نه همه آن‌ها.
[۲] زهیر المالکی، محمد ابوالنور، اصول الفقه، ج۳، ص۲۱۳.
[۳] خلاف، عبدالوهاب، علم اصول الفقه و خلاصة التشریع الاسلامی، ص۵۲.
[۴] زحیلی، وهبه، الوجیز فی اصول الفقه، ص ۵۵-۵۰.
[۵] خضری، محمد، اصول الفقه، ص۳۲۶.
[۶] خضری، محمد، اصول الفقه، ص۳۳۲.



۱. بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، الفوائد الحائریة، ص۱۱۹.    
۲. زهیر المالکی، محمد ابوالنور، اصول الفقه، ج۳، ص۲۱۳.
۳. خلاف، عبدالوهاب، علم اصول الفقه و خلاصة التشریع الاسلامی، ص۵۲.
۴. زحیلی، وهبه، الوجیز فی اصول الفقه، ص ۵۵-۵۰.
۵. خضری، محمد، اصول الفقه، ص۳۲۶.
۶. خضری، محمد، اصول الفقه، ص۳۳۲.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۹۱، برگرفته از مقاله «اجماع ظنی».    


رده‌های این صفحه : اجماع




جعبه ابزار