اجر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَجْر (به فتح همزه و سکون جیم) از
واژگان قرآن کریم به معنای
ثواب و پاداش است. این کلمه با سائر مشتقات آن ۱۱۰ بار در
قرآن کریم آمده است.
اَجْر یعنی مزد، ثواب و پاداش که در مقابل
عمل نیک به
انسان می‌رسد.
اجیر به معنای کسی که در مقابل مزد کار می‌کند.
استیجار به مزدوری گرفتن در قرآن مجید به ثواب
آخرت و
دنیا هر دو اطلاق شده است
(«وَ لَاَجْرُ الْآخِرَةِ اَکْبَرُ») (و پاداش آخرت، از آن هم مهم‌تر است).
(«وَ آتَیْناهُ اَجْرَهُ فِی الدُّنْیا»).
(و پاداش دنيوى او را داديم)
و نیز به
مهریّه زنان اجر گفته شده است.
(«وَ آتُوهُنَ اُجُورَهُنَ بِالْمَعْرُوفِ»).
(و مهرشان را به طور شايسته به خودشان بدهيد)
راغب در
مفردات تصریح می‌کند که: اجر فقط در مزد عمل خوب گفته می‌شود بر خلاف جزاء که در عمل خوب و بد هر دو استعمال می‌شود.
ناگفته نماند در تمام قرآن کریم، اجر در مقابل عمل نیک استعمال شده حتی در آیه
(«فَلَمَّا جاءَ السَّحَرَةُ قالُوا لِفِرْعَوْنَ اَ اِنَّ لَنا لَاَجْراً إِن كُنَّا نَحۡنُ ٱلۡغَٰلِبِينَ») (هنگامى كه ساحران آمدند، به
فرعون گفتند: آيا اگر ما پيروز شويم، پاداش‌مهمّى خواهيم داشت؟)
زیرا که ساحران عمل خویش را آن وقت خوب می‌دانستند.
در آیه
(کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ اِنَّما تُوَفَّوْنَ اُجُورَکُمْ يَوۡمَ ٱلۡقِيَمَةِ) (هر انسانى
مرگ را مى‌چشد؛ و شما پاداش خود را بطور كامل در
روز قیامت خواهيد گرفت)
به نظر می‌آید مراد از اجور اعمّ باشد
مجمع البیان در تفسیر آیه می‌گوید: به جزای اعمالتان می‌رسید خیر باشد خیر، شرّ باشد شرّ،
در
تفسیر بیضاوی و
کشّاف نیز شامل جزاء اعمال نیک و بد دانسته‌اند.
اما نمی‌شود این آیه را از قاعده کلّی که راغب تصریح کرده مستثنی دانست، مخصوصا که در قرآن فقط در یک‌جاست. به نظر می‌آید که: مراد از آیه شریفه
تشویق باشد که: کار خوب کنید زیرا پاداش آن را فقط در قیامت تمام و کامل خواهید دید و هیچ مانعی از این معنی به نظر نمی‌رسد.
کلمه اَجْر با سائر صیغ آن ۱۱۰ بار در قرآن آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اجر»، ج۱، ص۲۵.
