أَثارَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَثارَة: (اَوْ اَثارَةٍ مِّنْ عِلْمٍ)علمای لغت و مفسران برای
«اَثارَة» از مادّه
«اثر»(بر وزن حلاوة) چند معنا ذکر کرده‌اند:
«باقیمانده چیزی»، «روایت» و
«علامت»، ولی ظاهر این است که همه، به یک معنا باز می‌گردد، و آن اثری است که از چیزی باقی می‌ماند؛ و دلیل بر وجود آن است.
(قُلْ أَرَأَيْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ اِئْتُونِي بِكِتَابٍ مِّن قَبْلِ هَذَا أَوْ أَثَارَةٍ مِّنْ عِلْمٍ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ) (به آنان بگو: «به من نشان دهيد آنچه را كه غير از
خدا پرستش مى‌كنيد چه چيزى از
زمین را آفريده‌اند، يا شركتى در
آفرینش آسمان‌ها دارند؟! كتابى آسمانى پيش از اين، يا اثر علمى از گذشتگان براى من بياوريد كه دليل
صدق گفتار شما باشد اگر راست مى‌گوييد!»).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه هذا اشاره به
قرآن است و مراد از آوردن كتابى قبل از قرآن، آوردن كتابى آسمانى از قبيل
تورات است كه از ناحيه خدا نازل شده باشد، و در آن از شركت خدايان
مشرکین در خلقت آسمان‌ها و زمين خبر داده باشد و كلمه أثارة -به طورى كه راغب گفته- مصدر و به معناى نقل و روايت است.
وقتى مى‌گوييم اثرت العلم معنايش اين است كه من آن
علم را روايت كردم و
مصدر اين
فعل همان طور كه اثاره مى‌آيد اثر و اثرة نيز مى‌آيد و اصل معناى اين واژه
پیروی و دنبال كردن جاى پاى كسى بوده؛ بنا به گفته وى كلمه أثارة هر چند مصدر است، اما مصدر به معناى
مفعول -يعنى ماثور- است، يعنى: علمى كه نقل و روايت شده باشد و ثابت كند كه خدايان مشركين در
خلقت قسمتى از آسمان‌ها و زمين شريك خدا هستند؛ ولى غالب مفسرين كلمه مذكور را به معناى
بقیه معنا كرده‌اند؛ اين معنا هم قريب به همان معناى سابق است و معناى
آیه اين است كه: اگر راست مى‌گوييد، براى من از كتاب‌هاى آسمانى قبل از قرآن دليلى بياوريد كه دلالت كند بر اينكه خدايان شما در خلقت قسمتى از آسمان‌ها و يا خلقت قسمتى از زمين شركت دارند و اگر كتابى آسمانى نمى‌آوريد، حد اقل دليل علمى منقولى -و يا بقيه‌اى از علم موروثى خود- بياوريد كه اين ادعاى شما را اثبات كند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَثارَة»، ص۲۱.
