• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عاصم بن ایوب بطلیوسی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بَطَلْیَوْسی، ابوبکر عاصم بن ایّوب، ادیب، لغوی و نحوی سده پنجم/ یازدهم هجری است.




وی منسوب است به بطلیوس شهری بزرگ در اندلس، از توابع مارده بر ساحل رود آنه در غرب قُرطُبه.



از تاریخ تولّد و دوران کودکی او اطّلاعی در دست نیست و در تاریخ درگذشت وی نیز اختلاف است. ابن بشکوال، قدیمی‌ترین مآخذ، فوت وی را در ۴۹۴ ذکر کرده
[۱]  ابن بشکوال، کتاب الصّله، ج۲، ص۴۵۱، قاهره ۱۹۶۶.
و منابع دیگر نیز گفته وی را تأیید کرده‌اند.
[۲] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج ۱۶، ص۵۶۳، چاپ وداد قاضی، ویسبادن ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲
[۳] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللّغوییّن والنّحاه، ج۲، ص۲۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر ۱۳۸۴.
[۴] خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۲۴۸، بیروت ۱۹۸۶.




بطلیوسی شاگرد استادانی چون: ابوبکر محمّد بن غُراب، ابوعمر سَفاقِسی و ابومحمد مکّی بن ابی طالب مُقری بوده و آرای ایشان را در آثار خود نقل کرده است
[۵] ابن بشکوال، کتاب الصّله، قاهره ۱۹۶۶.




صفدی
[۶] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی ،بغیة الوعاة فی طبقات اللّغوییّن والنّحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر ۱۳۸۴.
[۷] خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
و ادیب برجسته اندلسی، ابومحمد عبدالله بن محمد بن سید بطلیوسی شاگرد او بوده، و این دلیلی بر عظمت شخصیت ابوبکر بطلیوسی است.
[۸] ابن بشکوال، کتاب الصّله، قاهره ۱۹۶۶.
[۹] عبدالله بن محمد بطلیوسی، الاقتضاب فی شرح أدب الکتّاب، ج۱، ص۷، چاپ مصطفی سقا و حامد عبدالمجید، مصر ۱۹۸۱-۱۹۸۳.




ابن بشکوال هم خود، و هم از قول ابومحمد بن سیّد، شخصیت بطلیوسی را ستوده و گزارش‌های ادبی و روایت‌های او را موثّق و معتبر شمرده است.
[۱۰] ابن بشکوال، کتاب الصّله، قاهره ۱۹۶۶.




از عناوین آثار بطلیوسی چنین برمی‌آید که در نقد و تفسیر اشعار دوره جاهلی تبحّر داشته است.
[۱۱] مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۲، ستون ۱۰۴۱، ۱۷۴۰، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
[۱۲] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعربة، ج۱، ص۵۶۹، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.




کتاب‌های او اینهاست: شرح دیوان إمری الْقَیْس، شرح المُعلَّقات السَّبع، و شرح دواوین الشُّعَراء آلسِّتَه الجاهلیین.
[۱۳] کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
[۱۴] یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعربة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
[۱۵] اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، ستون ۴۳۵، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
[۱۶] خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.




(۱) ابن بشکوال، کتاب الصّله، قاهره ۱۹۶۶.
(۲) عبدالله بن محمد بطلیوسی، الاقتضاب فی شرح أدب الکتّاب، چاپ مصطفی سقا و حامد عبدالمجید، مصر ۱۹۸۱-۱۹۸۳.
(۳) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
(۴) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
(۵) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
(۶) یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّه والمعربه، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
(۷) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللّغوییّن والنّحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر ۱۳۸۴.
(۸) خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج ۱۶، چاپ وداد قاضی، ویسبادن ۱۴۰۲/۱۹۸۲


 
۱.  ابن بشکوال، کتاب الصّله، ج۲، ص۴۵۱، قاهره ۱۹۶۶.
۲. خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج ۱۶، ص۵۶۳، چاپ وداد قاضی، ویسبادن ۱۴۰۲/ ۱۹۸۲
۳. عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللّغوییّن والنّحاه، ج۲، ص۲۴، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر ۱۳۸۴.
۴. خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۲۴۸، بیروت ۱۹۸۶.
۵. ابن بشکوال، کتاب الصّله، قاهره ۱۹۶۶.
۶. عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی ،بغیة الوعاة فی طبقات اللّغوییّن والنّحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر ۱۳۸۴.
۷. خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
۸. ابن بشکوال، کتاب الصّله، قاهره ۱۹۶۶.
۹. عبدالله بن محمد بطلیوسی، الاقتضاب فی شرح أدب الکتّاب، ج۱، ص۷، چاپ مصطفی سقا و حامد عبدالمجید، مصر ۱۹۸۱-۱۹۸۳.
۱۰. ابن بشکوال، کتاب الصّله، قاهره ۱۹۶۶.
۱۱. مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۲، ستون ۱۰۴۱، ۱۷۴۰، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
۱۲. یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعربة، ج۱، ص۵۶۹، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
۱۳. کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
۱۴. یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة والمعربة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
۱۵. اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، ستون ۴۳۵، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
۱۶. خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عاصم بن ایوب بطلیوسی»، شماره۱۴۴۶.    


رده‌های این صفحه : ادیبان | تراجم




جعبه ابزار