• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابواسحاق ابراهیم بن عباس صولی کاتب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابواسحاق ابراهیم بن عباس بغدادی صولی کاتب، (۱۷۶-۲۴۳ هـ) از دانشمندان، کاتبان برجسته و شاعران بغداد و بنا به نقل برخی، از راویان امام رضا (علیه‌السّلام) بوده است.



ابواسحاق ابراهیم بن عباس بن محمد بن صول بغدادی صولی کاتب، از موالیان یزید بن مهلب، از نژاد ترک و خراسانی بود و در زمره دانشمندان و شاعران بغداد به شمار می‌آمد.
سال تولد او ۱۶۷ یا ۱۷۶ هـ بوده است.
برخی صولی را از راویان امام رضا (علیه‌السّلام) دانسته‌اند. کسانی چون احمد بن قاسم بن اسماعیل و ثعلب نحوی از ایشان روایت کرده‌اند.
وی از کاتبان برجسته، حاذق، بلیغ و فصیح بود و در شعر نیز دستی توانا داشت.
[۸] ابن‌شهرآشوب، محمدعلی، معالم العلماء، ص۱۵۲.
ابن‌شهرآشوب نام وی را در زمره شاعران اهل بیت (علیهم‌السّلام) که به دلایلی تقیّه می‌کردند، آورده است.
[۹] ابن‌شهرآشوب، محمدعلی، معالم العلماء، ص۱۵۲.
وی اشعاری در مدح امام رضا (علیه‌السّلام) سروده، ولی در زمان متوکل عباسی (خلافت ۲۳۲-۲۴۷ هـ) آنها را از بین برده است.
[۱۱] صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۴۶.
همچنین قصیده‌ای در سوگ امام حسین (علیه‌السّلام) سرود و آن را در خدمت امام رضا (علیه‌السّلام) خواند و ده هزار درهم مسکوک از امام پاداش گرفت. صولی و برادرش عبدالله از نزدیکان فضل بن سهل، وزیر مامون (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ هـ) بودند. هنگامی که فضل به مهارت و کاردانی صولی پی برد، از طرف خلیفه مسئولیت برخی از دیوان‌ها از جمله دیوان نفقات و ضیاع (کشاورزی و باغات) را به عهده او گذاشت و تا آخر عمر در این سمت باقی بود.


ابراهیم بن عباس، به سال ۲۴۳ هـ در سامرا درگذشت.


آثار و تالیفات صولی عبارت‌اند از: دیوان رسائل دیوان شعر الدولة العباسیّه کتاب العطر و کتاب الطبیخ.


برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.


۱. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۷۰.    
۲. ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۴۵.    
۳. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۷۰.    
۴. صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۱، ص۱۴۲.    
۵. صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۴۵.    
۶. سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۸، ص۳۵۰.    
۷. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۱، ص۷۱.    
۸. ابن‌شهرآشوب، محمدعلی، معالم العلماء، ص۱۵۲.
۹. ابن‌شهرآشوب، محمدعلی، معالم العلماء، ص۱۵۲.
۱۰. امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۶۹.    
۱۱. صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۴۶.
۱۲. امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۶۹.    
۱۳. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۰، ص۲۷۷.    
۱۴. سمعانی، عبدالکریم، الانساب، ج۸، ص۳۵۰.    
۱۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۶، ص۱۹.    
۱۶. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۶، ص۱۱۵.    
۱۷. آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۶۲۲.    
۱۸. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۸۵.    
۱۹. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۸۵.    
۲۰. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۵۴.    
۲۱. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۱، ص۴۵.    
۲۲. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۰، ص۳۴۴.    
۲۳. سهمی، حمزة بن یوسف، تاریخ جرجان، ص۱۳۷.    
۲۴. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۳۰۲.    



پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۷۵، برگرفته از مقاله «ابواسحاق ابراهیم بن عباس صولی کاتب».






جعبه ابزار