• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیه صفح

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیه صفح به آیه ۸۵ حجر، درباره دستور به عفو و گذشت بزرگوارانه اطلاق می‌شود.



به آیه ۸۵ سوره حجر «آیه صفح» می‌گویند: (و ما خلقنا السماوات و الارض و ما بینهما الا بالحق و ان الساعة لآتیة فاصفح الصفح الجمیل)؛ «ما آسمان و زمین و آنچه میان آن دو است، جز به حق نیافریدیم، و ساعت موعود ( قیامت ) قطعا فرا خواهد رسید، از آنها (دشمنان) به خوبی صرفنظر کن (و آنها را به نادانیهایشان ملامت ننما) ».


«صفح» به معنی روی هر چیزی است مانند صفحه صورت، و به همین جهت" فاصفح" به معنای: «روی بگردان و صرف نظر کن» آمده است. در این آیه ، خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد که در برابر لجاجت، نادانیها، تعصبها، کارشکنی‌ها و مخالفتهای سرسختانه مشرکان، ملایمت و محبت نشان ده، و از گناهان آنها صرف نظر کن. و از آنجا که روی گرداندن از چیزی گاهی به خاطر بی اعتنایی و قهر کردن و مانند آنست، و گاهی به خاطر عفو و گذشت بزرگوارانه، لذا در آیه فوق بلافاصله آن را با کلمه جمیل (زیبا) توصیف می‌کند، یعنی: آنها را ببخش، بخششی زیبا که حتی توام با ملامت نباشد، زیرا تو با داشتن دلیل روشن در راه دعوت و رسالتی که به آن ماموری، برای تحکیم پایه‌های مبدء و معاد در قلوب مردم، نیازی به خشونت نداری، چرا که منطق و عقل با تو است، به علاوه خشونت در برابر جاهلان، غالبا موجب افزایش خشونت و تعصب آنها است.


بعضی تصور کرده‌اند، این دستور مخصوص دوران زندگی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در مکه بوده است، و پس از آنکه به مدینه هجرت نمود و مسلمانان قدرت یافتند این دستور نسخ شد و دستور جهاد جای آن را گرفت. ولی با توجه به اینکه این دستور در سوره‌های مدنی نیز آمده، مانند سوره بقره و سوره نور و سوره تغابن و سوره مائده که در بعضی به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دستور صفح و عفو داده شده و در بعضی به مؤمنان، روشن می‌شود که این یک دستور عمومی و ابدی است، و اتفاقا هیچ منافاتی با دستور جهاد ندارد، زیرا هر یک از این دو جای مخصوص به خود دارند، در جایی باید با عفو و گذشت پیشرفت کرد، و به هنگامی که عفو و گذشت سبب جرات و جسارت و سوء استفاده گردد چاره‌ای جز شدت عمل نیست.
[۳] سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۵، ص۹۴.



۱. حجر/سوره۱۵، آیه۸۵.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۱، ص۱۲۶.    
۳. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، ج۵، ص۹۴.
۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۶، ص۱۲۸.    
۵. حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج۳، ص۲۷.    
۶. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۱۸۸.    



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه صفح».    



جعبه ابزار