• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیه محو و اثبات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیه ۳۹ رعد، درباره دگرگونی‌های ناشی از تغییر شرایط که به آیه محو و اثبات شهرت دارد بیان می کند.



به آیه ۳۹ سوره رعد "آیه محو و اثبات" می‌گویند.
(یمحو الله ما یشاء ویثبت وعنده‌ام الکتاب)؛ " خدا آنچه را بخواهد محو یا اثبات می‌کند و اصل کتاب نزد اوست".


"محو" به معنای از بین بردن آثار شیئی است. مثلا وقتی گفته می‌شود: نوشته‌ای را محو کردم، یعنی خطوط و نقش آن را از بین بردم. "اثبات"، نهادن چیزی در جایی است که از آن جا تکان نخورد.


این آیه درباره معجزات و کتاب‌های آسمانی پیامبران نازل شد و استدلالی است بر این که چرا بعضی از کتاب‌های آسمانی جای بعضی دیگر را می‌گیرند؛ یعنی خداوند هر چیزی را بخواهد محو می‌کند؛ همان گونه که به مقتضای حکمت و اراده خویش اموری را اثبات می‌کند.


این آیه منحصر به مسئله نبوت نیست؛ بلکه یک قانون کلی و عمومی را بیان می‌کند که: تحقق موجودات و حوادث عالم دو مرحله دارد.

۴.۱ - مرحله اول

مرحله قطعیت که هیچ گونه دگرگونی در آن راه ندارد (در این آیه از آن به "ام الکتاب" تعبیر شده است)؛

۴.۲ - مرحله دوم

مرحله غیرقطعی و مشروط که از آن به مرحله "محو و اثبات" تعبیر می‌شود؛


"علم به مقتضیات و علل ناقصه" و "علم به علل تامه". آن چه مربوط به مرحله اول است، از آن به لوح محو و اثبات تعبیر می‌شود، و آن چه مربوط به مرحله دوم است، ‌ ام الکتاب و لوح محفوظ خوانده می‌شود.


به هرحال، محو و اثبات معنای جامعی دارد که هرگونه دگرگونی بر اثر تغییر شرایط یا وجود موانع را شامل می‌شود.


این آیه عرصه اختلاف نظر مفسران است، و قائلان به صحت نسخ و بداء، به این آیه استناد کرده‌اند؛ البته "بداء" فقط از معتقدات شیعه است و اهل سنت آن را نمی‌پذیرد.
[۳] منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، ج۱۱، ص۳۷۵.
[۴] خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۰۴.



۱. رعد/سوره۱۳، آیه۳۹.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۲۴۰.    
۳. منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، ج۱۱، ص۳۷۵.
۴. خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۰۴.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه محو و اثبات».    


رده‌های این صفحه : اسامی آیات و سور | قرآن شناسی




جعبه ابزار