• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات ناسخ سوره بقره

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلید واژه: آیات ناسخ، آیات منسوخ، سوره بقره.



قرآن پژوهان در مورد آیات منسوخ سوره بقره اختلاف نظر دارند.

۱.۱ - ۲۶ آیه بقره

برخی قرآن پژوهان ۲۶ آیه از سوره بقره را در شمار آیات منسوخ آورده
[۱] بصائر ذوی التمییز، ج‌۱، ص‌۱۳۵.
[۲] التمهید، ج‌۲، ص‌۳۱۸.
؛ اما غالب قرآن‌پژوهان همه
[۳] اثبات‌الآیات، ص۵۰‌ـ۸۷‌.
[۴] البیان، ص۲۸۷‌ـ‌۳۰۸.
[۵] نظرات فی القرآن، ص‌۲۳۰.
یا بیشتر موارد را از قبیل تخصیص در حکم یا استثنا در افراد دانسته‌اند.
[۶] التمهید، ج‌۲، ص‌۳۱۸‌ـ‌۳۲۸.


۱.۲ - آیه ۲۴ بقره

برخی تنها نسخ آیه ۲۴۰را پذیرفته‌اند
[۸] التمهید، ج‌۲، ص‌۳۲۶.
: «وَالَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنکُمْ وَیَذَرُونَ أَزْوَ‌جًا وَصِیَّةً لاَِّزْوَ‌جِهِم مَّتَـعًا إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْرَاج...».
این آیه به کسانی که در آستانه مرگ قرار می‌گیرند فرمان می‌دهد برای همسران خود وصیت کنند که تا یک سال آنها را با پرداختن هزینه زندگی بهره‌مند سازند، به شرط اینکه آن‌ها از خانه شوهر بیرون نروند (و ازدواج مجدد نکنند).
[۹] مجمع البیان، ج‌۲، ص‌۶۰۲‌.
[۱۰] نمونه، ج‌۲، ص‌۲۱۱.

گفته‌اند: این آیه به دلیل برخی روایات
[۱۲] جامع البیان، مج‌۲، ج‌۲، ص‌۷۸۵‌ـ‌۸۸۸‌.
، اجماع
[۱۳] تفسیر شبر، ص‌۴۷.
[۱۴] مجمع‌البیان، ج‌۲، ص‌۶۰۲‌.
یا اتفاق اکثر مفسران
[۱۵] التفسیر الکبیر، ج‌۶‌، ص‌۱۶۹.
[۱۶] التبیان، ج‌۲، ص‌۲۷۸.
با آیه ۲۳۴همین سوره که عده وفات را ۴ ماه و ۱۰ روز اعلام می‌کند و آیات ارث که برای همسر متوفا ۴۱ در صورت نداشتن فرزند یا ۸۱ در صورت داشتن فرزند از مال شوهر را مشخص کرده نسخ شده است.
[۱۸] مجمع البیان، ج‌۲، ص‌۶۰۲‌.

جمعی از مفسران مفاد آیه امتاع را حکمی استحبابی و پابرجا می‌دانند که هیچ‌گونه منافاتی با آیات ارث و عدّه ندارد.

۱.۲.۱ - مستند مدعیان نسخ

روایات مورد استناد مدعیانِ نسخ را نیز به دلیل ضعف سند و اجماع را بر اثر مدرکی بودن (بدین معنا که اجماع دلیل مستقل نیست، بلکه مستند به همان روایات ضعیف است) فاقد اعتبار دانسته و ازاین‌رو نسخ آیه را نپذیرفته‌اند.
[۲۰] علوم قرآنی، ص‌۱۹۳.



۱. بصائر ذوی التمییز، ج‌۱، ص‌۱۳۵.
۲. التمهید، ج‌۲، ص‌۳۱۸.
۳. اثبات‌الآیات، ص۵۰‌ـ۸۷‌.
۴. البیان، ص۲۸۷‌ـ‌۳۰۸.
۵. نظرات فی القرآن، ص‌۲۳۰.
۶. التمهید، ج‌۲، ص‌۳۱۸‌ـ‌۳۲۸.
۷. سوره/بقره۲، آیه۲۴۰.    
۸. التمهید، ج‌۲، ص‌۳۲۶.
۹. مجمع البیان، ج‌۲، ص‌۶۰۲‌.
۱۰. نمونه، ج‌۲، ص‌۲۱۱.
۱۱. تفسیر عیاشی، ج‌۱، ص‌۱۲۹.    
۱۲. جامع البیان، مج‌۲، ج‌۲، ص‌۷۸۵‌ـ‌۸۸۸‌.
۱۳. تفسیر شبر، ص‌۴۷.
۱۴. مجمع‌البیان، ج‌۲، ص‌۶۰۲‌.
۱۵. التفسیر الکبیر، ج‌۶‌، ص‌۱۶۹.
۱۶. التبیان، ج‌۲، ص‌۲۷۸.
۱۷. سوره/بقره۲، آیه۲۳۴.    
۱۸. مجمع البیان، ج‌۲، ص‌۶۰۲‌.
۱۹. المیزان، ج‌۲، ص‌۲۴۷.    
۲۰. علوم قرآنی، ص‌۱۹۳.



دانش‌نامه موضوعی قرآن    






جعبه ابزار