• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات صفات تشبیهی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیات صفات تشبیهی به آیات نسبت دهنده صفاتی شبیه صفات مخلوقات به خداوند اطلاق می‌شود.



یکی از مسائل پیچیده کلامی و عرفانی که منشا قرآنی دارد، " تشبیه و تنزیه " است.
برخی از علمای مشبهه و حشویه، صفاتی نظیر: دست ، زبان ، شنوایی، بینایی و…. را که در قرآن آمده است بر معنای ظاهر آن حمل کرده و همین معنای ظاهری را که معمولا به خلق نسبت داده می‌شود به خداوند نسبت داده و معتقدند خداوند نیز مانند انسان دست، پا، چشم و… دارد.


بعضی از آیات که منشا تشبیه شده‌اند عبارتند از:
۱. آیه ۱۰ سوره فتح : (ید الله فوق ایدیهم).
۲. آیات ۲۲ و ۲۳ سوره قیامت : (وجوه یومئذ ناضرة الی ربها ناظرة).
۳. آیه ۱۴۳ سوره اعراف : (رب ارنی انظر الیک قال لن ترانی ولکن انظر الی الجبل فان استقر مکانه فسوف ترانی فلما تجلی ربه للجبل جعله دکا وخر موسی صعقا).
۴. آیه ۵ سوره طه : (الرحمن علی العرش استوی).
۵. آیه ۲۲ سوره فجر : (وجاء ربک والملک صفا صفا).
۶. آیه ۶۴ سوره مائده : (... بل یداه مبسوطتان...).
۷. آیه ۴۸ سوره طور : (واصبر لحکم ربک فانک باعیننا...).


در مقابل این نظریه، دیدگاه تنزیه است که همه این آیات را قابل تفسیر و تاویل می‌داند و می‌گوید این آیات با توجه به آیات دیگر که از محکماتند، تفسیر می‌شوند؛ مانند:
۱. آیه ۱۱ سوره شوری : (... لیس کمثله شیء...) .
۲. آیه ۳ سوره اخلاص : (لم یلد ولم یولد).
۳. آیه ۱۰۳ سوره انعام : (لا تدرکه الابصار وهو یدرک الابصار وهو اللطیف الخبیر).
[۱۴] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، روش تازه‌ای در تفسیر موضوعی قرآن، ج۴، ص۲۵۱.



۱. فتح/سوره۴۸، آیه۱۰.    
۲. قیامت/سوره۷۵، آیه۲۲.    
۳. قیامت/سوره۷۵، آیه۲۳.    
۴. اعراف/سوره۷، آیه۱۴۳.    
۵. طه/سوره۲۰، آیه۵.    
۶. فجر/سوره۸۹، آیه۲۲.    
۷. مائده/سوره۵، آیه۶۴.    
۸. طور/سوره۵۲، آیه۴۸.    
۹. شوری/سوره۴۲، آیه۱۱.    
۱۰. اخلاص/سوره۱۱۲، آیه۳.    
۱۱. انعام/سوره۶، آیه۱۰۳.    
۱۲. زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۲، ص۷۸-۸۹.    
۱۳. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۴-۲۴.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، روش تازه‌ای در تفسیر موضوعی قرآن، ج۴، ص۲۵۱.
۱۵. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، ج۳، ص۸۸.    
۱۶. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۰۳-۱۰۵.    



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته ازمقاله «آیات صفات تشبیهی».    



جعبه ابزار