• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیات مبین (علوم قرآنی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



آیات مبین، آیات دارای مدلول روشن را می‌گویند.



در یک تقسیم بندی، آیات قرآن بر دو قسم است:
آیاتی که مدلولشان-بدون نیاز به چیزی- روشن و معلوم است، و آیاتی که معانی آنها بنفسه روشن نیست. دسته اول را « آیات مبین بنفسه »، « آیات بین » و « آیات بین بنفسه » می‌گویند. بسیاری از آیات از این قبیل‌اند، مثل آیه: (التائبون العابدون الحامدون السائحون الراکعون الساجدون الآمرون بالمعروف والناهون عن المنکر والحافظون لحدود الله)، و آیه : (ان المسلمین والمسلمات والمؤمنین والمؤمنات...) ، و آیه: (قد افلح المؤمنون)، و آیه: (واضرب لهم مثلا اصحاب القریة)، و آیه: (یا ایها الذین اوتوا الکتاب آمنوا بما نزلنا مصدقا لما معکم).
دسته دوم را وقتی به تنهایی-و صرف نظر از اموری که از آن‌ها رفع اجمال کرده- لحاظ کنیم « آیات مجمل » می‌گویند، و وقتی همراه با امور رافع اجمال آنها لحاظ کنیم « آیات مبین به غیر »، « آیات مفسر » و « آیات مفصل » می‌گویند.


گاهی رفع اجمال به این است که درپی آیه مجمل عبارتی می‌آید که اجمال آن را برطرف می‌کند؛ مانند: "من الفجر" در (... حتی یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر …). و گاهی نیز در آیه دیگر و به طور ناپیوسته، از لفظ، یا عبارت مجملی رفع اجمال می‌شود؛ مانند: (الطلاق مرتان...) . این عبارت اجمال دارد، و آیه ۲۳۰ همین سوره اجمال آن را رفع می‌کند که مراد از آن طلاق رجعی است. و گاهی هم مبین و برطرف کننده اجمال، سنت معصوم علیه‌السّلام است.


زرکشی بسیاری از آیات احکام فقهی مثل احکام طهارت ، نماز ، زکات ، روزه ، حج ، معاملات ، نکاح ، حدود و دیات را از قبیل آیات مجمل دانسته است، مثل آیه: (وآتوا حقه یوم حصاده)، که کیفیت زکات ، نصاب زکات ، شروط و حالات آن بیان نشده است، و آیه: (ولله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا)، که ارکان و شروط حج و بسیاری دیگر از احکام حج در آن بیان نشده است.


۱. توبه/سوره۹، آیه۱۱۲.    
۲. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۵.    
۳. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱.    
۴. یس/سوره۳۶، آیه۱۳.    
۵. نساء/سوره۴، آیه۴۷.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۱۸۷.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۲۹.    
۸. بقره/سوره۲، آیه۲۳۰.    
۹. انعام/سوره۶، آیه۱۴۱.    
۱۰. آل عمران/سوره۳، آیه۹۷.    
۱۱. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص۱۸۳.    
۱۲. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص(۵۹-۶۲).    
۱۳. صالح، صبحی، ۱۹۲۶ -، مباحث فی علوم القرآن، ص(۳۰۸-۳۱۱).    



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«آیات مبین».    



جعبه ابزار