• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آشفته تهرانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



محمدبن‌محمود‌ حسینی‌لواسانی‌تهرانی معروف به «عصار» (۱۲۶۴-۱۳۵۶ق/۱۸۴۸-۱۹۳۷م)، حکیم، متکلم ، فقیه ، اصولی، شاعر و مفسر شیعی ایرانی که در تهران و مشهد می‌زیسته است.



وی نخست «ناظم» تخلص داشته و سپس آن را به «آشفته تهرانی» و در اواخر به «عصار» تغییر داده است.
[۱] آقابزرگ، الذریعه، ج۹، ص۷۲۴.
[۲] آقابزرگ، الذریعه، ج ۲۴، ص۵.



خانواده آشفته در اصل مازندرانی بوده‌اند. پدر وی حاج‌سیدمحمود لواسانی ابتدا در لواسان می‌زیسته، سپس به تهران مهاجرت کرده است
[۳] بلاغی عبدالحسین، مقالات‌الحنفا، ص۲۶۱.
[۴] مشار خانبابا، فهرست چاپی فارسی، ج۵، ص۵۹۵-۵۹۶.
او خود در کتاب تاریخ عصار و مقدمه تفسیر ناسخ‌التفاسیر ، زادگاه و تاریخ تولد خود را بدین شرح بیان کرده است: «در سال جلوس ناصرالدین‌شاه قاجار بر تخت سلطنت یا سال بعد از آن(۱۲۶۴-۱۲۶۵ق/۱۸۴۸-۱۸۴۹م )در تهران‌زاده شدم»
[۵] عصارمحمد، تاریخ،ص ۱-۲.



آشفته تهرانی مقدمات علوم را در تهران فرا گرفت، و در ۱۳ سالگی همراه استاد خود به طالقان رفت و پس از مدتی به تهران بازگشت و در مدرسه مروی نزد شیخ‌محمدحسن چاله‌میدانی برادر حاج‌ملاجعفر چاله‌میدانی و ملااسماعیل قره‌باغی به فراگیری معالم‌الاصول و شرح‌لمعه پرداخت. در ۱۲۸۹ق/۱۸۷۲م پس از گذراندن دوره‌های سطح و خارج از تهران به کربلا عزیمت کرد و در حوزه‌های درس عالمان و فقیهان آن زمان ازجمله زین‌العابدین مازندرانی (د ۱۳۰۹ق/۱۸۹۲م) مرجع تقلید شیعیان هند و مازندران شرکت کرد و در مدینه با خالد‌پاشا حاکم وقت مدینه ماند و کتاب ‌التحفه‌المدینه‌فی‌العروض را در ۱۲۹۰ق/۱۸۷۳م نوشت.
[۶] عصارمحمد، تاریخ،ص ۳ الف.
وی به بیروت و دمشق نیز مسافرت کرد سپس به نجف بازگشت و در ۱۲۹۶ق/۱۸۷۹م برای استفاده از درس میرزای شیرازی به سامرا رفت. در ۱۳۰۱ق/۱۸۸۴م پس از چند سال شهر سامرا را به قصد تهران ترک کرد و سال‌ها در تهران ماند. به گفته خود وی پس از ۱۲ سال انزوا و گوشه گیری، از تهران ماند. به گفته خود وی پس از ۱۲ سال انزوا و گوشه‌گیری، از تهران مهاجرت نمود و در دم ذی‌الحجه‌الحرام ۱۳۴۰ق/ژوئیه ۱۹۲۲م به شهر مشهد وارد شد و تا پایان عمر در آن شهر، در جوار امام‌هشتم (ع) زیست
[۷] عصارمحمد، تاریخ،ص ۴ ب .
[۸] عصارمحمد، تاریخ،ص ۹ الف.
آشفته تهرانی در حوزه‌های درس عالمانی بزرگ مانند میرزای شیرازی (د ۱۳۱۲ق/۱۸۹۴م) و آخوند‌ملامحمدکاظم خراسانی (د ۱۳۲۹ق/۱۹۱۱م) شرکت نموده و استفاده کرده است و از فقهایی چون حاج‌میرزاحسین نوری (د ۱۳۲۰ق/۱۹۰۲م)، میرزای آشتیانی ، حاج‌میرزاحسین خلیلی (د ۱۳۲۶ق/۱۹۰۸م)، شریعت اصفهانی (د ۱۳۳۹ق/۱۹۲۱م)، سیدمهدی قزوینی (د ۱۳۰۰ق/۱۸۸۳م) سیدمحمد بحرالعلوم، شیخ‌محمدحسن مامقانی (د ۱۳۲۳ق/۱۹۰۵م) و شیخ‌عباس کاشف‌الغطاء از علمای شیعه و شیخ‌محمد بسیونی مکی‌شافعی از علماء اهل سنت و جز آن‌ها اجازه روایت داشته است.
[۹] بلاغی عبدالحسین، مقالات‌الحنفا، ص ۲۶۲.
[۱۰] مدرس میرزاعبدالرحمن، مؤلفین چاپی فارسی و عربی، ص۲۸۹.
وی در مدت حیات علمی خود شاگردان زیادی تربیت کرده که آقابزرگ
[۱۱] آقابزرگ، الذریعه، ج۱۱، ص۷۹.
[۱۲] آقابزرگ، الذریعه، ج ۱۷، ص۱۹۸.
به یکی از آن‌ها به نام میرزااحمدبن‌صالح بادکوبه‌ای (ز ۱۳۰۰ق/۱۸۸۳م) اشاره کرده است. آشفته در زندگی دراز خویش فعالیت علمی بسیار داشته و آثار فراوان به وجود آورده که به گفته خود او بسیاری از آن‌ها یا به سرقت رفته و یا در نقل و انتقال از جایی به جای دیگر از میان رفته است.
[۱۳] عصارمحمد، تاریخ، ص۲۹-۳۲.



آشفته در ۹ محرم ۱۳۵۶ق/۲۲ مارس ۱۹۳۷م در مشهد درگذشت و در ایوان طلای رضوی به خاک سپرده شد.


۱) آستان‌قدس، فهرست، ۴/۳۷، ۹۲، ۹۳، ۱۲۸، ۲۶۱، ۲۶۲، ۵/۱۹۶، ۷ (۱) /۳۵، ۱۶۹؛
۲) آقابزرگ، الذریعه، ۱/۲۰، ۶/۱۷۳، ۱۸۵، ۲۶۴، ۱۳/۲۴۰، ۱۴/۱۷، ۳۳، ۱۸/۳۰۹، ۲۰/۱۰۵، ۲۲/۱۴، ۲۳/۲۳۹؛
۳) بلاغی عبدالحسین، مقالات‌الحنفا، تهران، ۱۳۶۹ق، صص ۲۶۱-۲۶۲؛
۴) عصارمحمد، تاریخ، نسخه خطّی آستان‌قدس، شمـ ۱۳۲، جمـ؛
۵) مدرس میرزاعبدالرحمن، تاریخ علماء خراسان، به کوشش محمدباقر ساعدی، مشهد، دیانت، ۱۳۴۱ش، صص ۲۸۹-۲۹۰؛
۶) مشار خانبابا، فهرست چاپی فارسی، ۱/۲۱، ۹۶۵، ۲/۱۷۰۰-۱۷۰۱، ۳۱۸۲، ۳۱۸۳، ۳۳۳۵، ۳۳۳۶؛
۷) مدرس میرزاعبدالرحمن، مؤلفین چاپی فارسی و عربی، ج ۵؛
۸) منزوی، احمد، فهرست خطی فارسی، ۲ (۱) ۹۰۵، ۹۳۲، ۹۴۷، ۹۹۹، ۱۱۴۲، ۲ (۲) ۱۵۷۷، ۳/۲۴۴۳، ۲۴۴۴، ۴/۳۰۹۷.


۱. آقابزرگ، الذریعه، ج۹، ص۷۲۴.
۲. آقابزرگ، الذریعه، ج ۲۴، ص۵.
۳. بلاغی عبدالحسین، مقالات‌الحنفا، ص۲۶۱.
۴. مشار خانبابا، فهرست چاپی فارسی، ج۵، ص۵۹۵-۵۹۶.
۵. عصارمحمد، تاریخ،ص ۱-۲.
۶. عصارمحمد، تاریخ،ص ۳ الف.
۷. عصارمحمد، تاریخ،ص ۴ ب .
۸. عصارمحمد، تاریخ،ص ۹ الف.
۹. بلاغی عبدالحسین، مقالات‌الحنفا، ص ۲۶۲.
۱۰. مدرس میرزاعبدالرحمن، مؤلفین چاپی فارسی و عربی، ص۲۸۹.
۱۱. آقابزرگ، الذریعه، ج۱۱، ص۷۹.
۱۲. آقابزرگ، الذریعه، ج ۱۷، ص۱۹۸.
۱۳. عصارمحمد، تاریخ، ص۲۹-۳۲.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آشفته تهرانی»، شماره۲۳۲.    



جعبه ابزار