مراحل حکم

مراتب مختلف حکم شرعی را گویند که به معنای چگونگی شکل گیری حکم و رسیدن آن به مکلف می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ - بیان مراحل
۱.۱ - نظر محقق خراسانی
۲ - پانویس
۳ - منبع

بیان مراحل

در مراتب شکل گیری حکم اختلاف است؛ عده‌ای معتقدند حکم دو مرتبه دارد:
۱. مرتبه جعل و انشا ؛
۲. مرتبه فعلیت .

برخی دیگر هم چون مرحوم « محقق خراسانی » معتقدند حکم شرعی چهار مرحله دارد:
۱. مرحله اقتضا ؛ یعنی شارع مصالح و مفاسدی راکه در ذات اشیا وجود دارد و زمینه جعل حکم بر اساس آنها فراهم می‌گردد، در نظر می‌گیرد؛
۲. مرحله انشا، که شارع طبق همان مصالح و مفاسد، احکام مناسبی را قانون گذاری می‌کند؛
۳. مرحله فعلیت، و آن مرحله اعلان و وادار نمودن مکلف به انجام فعل و یا ترک آن است؛
۴. مرحله تنجز یا تنجیز ، و آن مرحله‌ای است که حکم به مکلف رسیده و برای ترک آن عذری ندارد.

پانویس

[ویرایش]

۱.	↑ محاضرات فی اصول الفقه، خویی، ابوالقاسم، ج۵، ص (۳۲۹-۳۲۸).
۲.	↑ درر الفوائد فی الحاشیة علی الفرائد، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۷۰.
۳.	↑ منتقی الاصول، روحانی، محمد، ج۴، ص۹۳.
۴.	↑ مصباح الاصول، خویی، ابوالقاسم، ج۲، ص۴۶.
۵.	↑ بحوث فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۴، ص (۱۹۵-۱۹۴).
۶.	↑ المحصول فی علم الاصول، سبحانی تبریزی، جعفر، ج۳، ص (۱۱۹-۱۱۸).
۷.	↑ نهایة الاصول، بروجردی، حسین، ص۱۳۲.
۸.	↑ مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول)، بروجردی، محمد، ص (۱۸۴-۱۸۳).
۹.	↑ الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۳۵۳.
۱۰.	↑ الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۱، ص۵۴۱.
۱۱.	↑ تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۲، ص (۱۸-۱۷).
۱۲.	↑ کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۴۹.
۱۳.	↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۰، ص۱۰۰.
۱۴.	↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۶۸.

منبع