قمل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قُمَّل (به ضم قاف و فتح میم مشدده) از
واژگان قرآن کریم به معنای مگس کوچک است.
قُمَّل به معنای مگس کوچک است. قمّل چنانکه راغب گفته جمع قمّله به معنای شپشه است و یا به معنای مگس کوچک است.
و آن با آنچه در
تورات فعلی در سفر خروج باب ۸ آمده مطابق است و در
قاموس کتاب مقدس زیر کلمه «مگس» بآن اشاره کرده در تورات گر چه پشه نیز گفته شده ولی ظاهرا بواسطه کوچکی جثّه آنها بوده لذا در قاموس کتاب مقدس به آن اشاره نکرده است.
(فَاَرْسَلْنا عَلَیْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ آیاتٍ مُفَصَّلاتٍ) (سپس (بلاها را پشت سر هم بر آنها نازل کردیم: طوفان و
ملخ و آفت گیاهی و قورباغه‌ها و خون را- که نشانه‌هایی از هم جدا بودند- بر آنها فرستادیم.)
بعضی‌ها آنرا شپش معمولی که در بدن
انسان تولید می‌شود ترجمه کرده‌اند ولی آن اشتباه است. قَمل بر وزن فلس به معنای شپش است نه قمّل مشدّد مگر آنکه قرائت شاذّ را در نظر بگیریم که آنرا بر وزن فلس خوانده‌اند.
در
المنار از
تفسیر ابن کثیر نقل کرده که
ابن عباس گفته: آن شپشه است که در
گندم تولید می‌شود و در قول دیگرش آن ملخ‌های کوچکی است که بال ندارند مجاهد و عکرمه و قتاده نیز آن را انتخاب کرده‌اند. حسن و سعید بن جبیر حشرات سیاه و کوچک گفته‌اند. ابن جریر گوید: شپشی است مثل شپش که در بدن شتر پیدا می‌شود.
طبرسی در ذیل «اللغة» آنرا کبار القردان گفته. قردان جمع قراده همان شپش
شتر و غیره است به جای شپش انسان و در ذیل «المعنی» آنچه از المنار نقل شد نقل کرده و فرموده به قولی کیک است که در بدن تولید می‌شود.
قمّل از جمله
معجزات نه‌گانه موسی (علیه‌السّلام) بود در
مجمع از
سعید بن جبیر نقل شده: شپشه (حشره گندم خوار) در
مصر چنان زیاد شد که از ده انبار گندم که به آسیاب می‌بردند جز سه
قفیز بدست نمی‌آید. شپشه حتی به موها و ابروها و مژگانها و بدنهای فرعونیان چسبیدند گوئی آبله در آورده بودند، خواب و استراحت از آنها سلب گردید. تا به
موسی پناه برده و گفتند از خدایت بخواه که این بلا را ببرد تا از
بنی اسرائیل دست برداریم.
در تورات فعلی سفر خروج باب ۸ هست: انواع مگس‌های بسیار به خانه
فرعون و فرعونیان و به تمامی مصر آمدند و زمین از مگسها ویران شد.
•
بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قمل»، ج۶، ص۴۰.
