عنبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


عَنبر، ماده‌ای تیره‌رنگ و خوش‌بو می‌باشد.


کاربرد فقهی

[ویرایش]

از عنوان یاد شده (عنبر) به مناسبت در باب‌های طهارت، خمس و حج سخن گفته‌اند.

منشأ

[ویرایش]

در این‌که عنبر از چه چیز گرفته می‌شود، کلمات لغویان مختلف است. برخی آن را ماده‌ای چرب و تیره به رنگ خاکستری دانسته‌اند که از دستگاه گوارشی عنبر ماهی (کاشالوت) گرفته می‌شود. برخی دیگر آن را برگرفته از فضله جانور دریایی و گروه سوم از چشمه‌های دریایی دانسته‌اند. بعضی نیز منشأ آن را گیاهی در دریا ذکر کرده‌اند.
[۱] لغت نامه دهخدا.
[۲] فرهنگ بزرگ سخن.
البته از نظر فقهی بر این اختلافات اثری مترتب نیست.
[۳] جواهر الکلام، ج۱۶، ص ۴۵.    


احکام

[ویرایش]


← تعطّر با عنبر


خوش‌بو کردن بدن و لباس با عنبر مستحب است؛
[۴] کشف الغطاء، ج۲، ص ۴۲۱.
[۵] وسائل الشیعة، ج۲، ص۱۵۱ - ۱۵۲.    
چنان‌که ریختن مقداری از آن در غذا برای معطر شدن آن جایز می‌باشد.
[۶] وسائل الشیعة، ج۲۵، ص۲۱۷.    
در حرمت یا کراهت خوش‌بو کردن بدن و کفن میّت به غیر کافور و ذریره، همچون عنبر و مانند آن اختلاف است.
[۷] جامع المقاصد، ج۱، ص ۳۸۷.    
[۸] جواهر الکلام، ج۴، ص ۱۸۸ - ۱۸۹.    
[۹] مستمسک العروة، ج۴، ص ۱۹۶ - ۱۹۷.    


← احرام حج


استفاده از عنبر، مشک و عود به بوییدن، خوردن و یا زدن به بدن و لباس بر محرم حرام و موجب کفّاره است. البته مشهور خصوصیتی برای عطرهای یاد شده نمی‌بینند و هرگونه عطری را بر محرم حرام می‌دانند.
[۱۰] الحدائق الناضرة، ج۱۵، ص ۴۱۳.    
[۱۱] جواهر الکلام، ج۱۸، ص ۳۲۴.    


← خمس


خمس در عنبر واجب است. به قول مشهور، رسیدن به حدّ نصاب شرط وجوب خمس در عنبر است؛ لیکن در مقدار نصاب آن اختلاف است. بنابر قول اکثر فقها، نصاب عنبر استخراج شده از دریا با غواصی یک دینار است؛ اما عنبر به دست آمده از روی آب یا ساحل، حکم معدن را دارد. برخی در صورت دوم، نصاب را معتبر ندانسته‌اند.
[۱۲] الروضة البهیة، ج۲، ص ۷۶.    
[۱۳] غنائم الایام، ج۴، ص ۳۱۲ - ۳۱۳.    
[۱۴] جواهر الکلام، ج۱۶، ص ۴۴.    

از برخی قدما نقل شده که نصاب عنبر مطلقا نصاب معدن (بیست دینار) است.
[۱۵] الروضة البهیة، ج۲، ص ۷۵.    
برخی نصاب را مطلقا در وجوب خمس معتبر ندانسته‌اند.
[۱۶] النهایة، ص ۱۹۷.    
[۱۷] مدارک الاحکام، ج۵، ص ۳۷۷ - ۳۷۸.    
بنابر عدم اعتبار نصاب در عنبر، آیا وجوب خمس در عنبر از جهت الحاق آن به درآمد کسب است یا عنوانی مستقل می‌باشد؟ مسئله محل اختلاف است. بنابر قول نخست، وجوب خمس پس از کسر مئونه سال خواهد بود، بر خلاف قول دوم.
[۱۸] مصباح الهدی، ج۱۱، ص ۵۳.
[۱۹] مستند العروة (الخمس)، ص ۱۲۴.


پانویس

[ویرایش]
 
۱. ↑ لغت نامه دهخدا.
۲. ↑ فرهنگ بزرگ سخن.
۳. ↑ جواهر الکلام، ج۱۶، ص ۴۵.    
۴. ↑ کشف الغطاء، ج۲، ص ۴۲۱.
۵. ↑ وسائل الشیعة، ج۲، ص۱۵۱ - ۱۵۲.    
۶. ↑ وسائل الشیعة، ج۲۵، ص۲۱۷.    
۷. ↑ جامع المقاصد، ج۱، ص ۳۸۷.    
۸. ↑ جواهر الکلام، ج۴، ص ۱۸۸ - ۱۸۹.    
۹. ↑ مستمسک العروة، ج۴، ص ۱۹۶ - ۱۹۷.    
۱۰. ↑ الحدائق الناضرة، ج۱۵، ص ۴۱۳.    
۱۱. ↑ جواهر الکلام، ج۱۸، ص ۳۲۴.    
۱۲. ↑ الروضة البهیة، ج۲، ص ۷۶.    
۱۳. ↑ غنائم الایام، ج۴، ص ۳۱۲ - ۳۱۳.    
۱۴. ↑ جواهر الکلام، ج۱۶، ص ۴۴.    
۱۵. ↑ الروضة البهیة، ج۲، ص ۷۵.    
۱۶. ↑ النهایة، ص ۱۹۷.    
۱۷. ↑ مدارک الاحکام، ج۵، ص ۳۷۷ - ۳۷۸.    
۱۸. ↑ مصباح الهدی، ج۱۱، ص ۵۳.
۱۹. ↑ مستند العروة (الخمس)، ص ۱۲۴.


منبع

[ویرایش]

فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۴۹۵، برگرفته از مقاله «عنبر».    



جعبه ابزار