• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احکام عقلی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



احکام عقلی، ادراکات عقلیِ مبتنی بر مقدمات عقلی یا عقلی و نقلی را می‌گویند.



مراد از حکم عقل بنابر نظر مشهور صدور امر و نهی از سوی عقل نیست، بلکه مراد از آن، ادراک عقل است؛ یعنی عقل درک می‌کند که این کار مصلحت ملزمه و آن کار مفسده ملزمه دارد؛ بنابراین، عقل انسان ، امر و نهی یا بعث و زجر ندارد و «افعل» یا «لا تفعل» نمی‌گوید.


ادراک عقلی دو گونه است: مستقلات عقلی و غیر مستقلات عقلی.
مستقلات عقلی بخشی از مدرکات عقل است که عقل‌ به‌طور مستقل و بدون هدایت شارع ، آنها را درک می‌کند، مثل: ادراک حسن عدل و قبح ظلم .
و غیر مستقلات عقلی بخشی از مدرکات عقل است که عقل‌ به‌طور مستقل قادر به درک آن‌ها نیست، بلکه در بعضی از مقدمات نیاز به ارشاد و هدایت شارع دارد، مانند: وجوب مقدمه واجب و قبح عقاب بلا بیان .
[۶] جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، ص۲۴۷-۲۴۶.



۱. مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، ج۳، ص۵۰.    
۲. مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۱، ص۲۱۵.    
۳. صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۱، ص۳۶۱.    
۴. حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۲، ص۱۶۳.    
۵. نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۱، ص۴۰۹.    
۶. جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، ص۲۴۷-۲۴۶.
۷. سبحانی تبریزی، جعفر، المحصول فی علم الاصول، ج۳، ص۸۳.    



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۱۱، برگرفته از مقاله «احکام عقلی».    


رده‌های این صفحه : احکام




جعبه ابزار