بارباروس خیرالدین پاشا

بارباروس، خیرالدین (خضر) پاشا (۸۷۰ـ۹۵۳)، دریاسالار مشهور ناوگانِ عثمانی می‌باشد.

حاجی خلیفه او را هنگام وفات هشتاد ساله دانسته است، بنابراین می‌توان تاریخ تولدش را حدود ۸۷۰ فرض کرد.

وجه تسمیه خیرالدین

[ویرایش]

به نوشته غزوات ، عیسویان او را به سبب رنگ ریشش ، بارباروسا (ریش قرمز) نامیدند .

← حمل کالا با کشتی شخصی خود

خیرالدین فعالیت‌هایش را با حمل کالا با کشتی شخصی خود به ساروس و سالونیکا و نگروپونته (= حالکیس ) آغاز کرد.

← تحت الشعاع برادر در تونس و الجزایر

او در جَربه به برادر بزرگترش اروج ( عروج ) پیوست ، و در تونس سپس در الجزایر تحت الشعاع برادر قرار داشت.

← تسلط بر الجزایر

پس از مرگ اروج در ۹۲۴، خیرالدین تنها بر الجزایر تسلط داشت و مانند برادرش سرزمین الجزایر را دو ایالت تحت فرمان دو رئیس محلی ( حاکم ) تقسیم کرد، سپس خود را سلطان المجاهد مولاناخیرالدین من الامیرالشهیرالمجاهدابی یوسف یعقوب الترکی نامید.

در ۹۲۵، خیرالدین از سلطان عثمانی استمداد طلبید و هیأتی را همراه با عریضه‌ای از طرف مردم شهر الجزایر به پیش او فرستاد.
سلطان سلیم نیز در ۹۲۶ حکومت الجزایر را در قلمرو عثمانی قبول کرد و از این زمان به بعد، نام سلطان عثمانی را بر روی سکه‌هایی که در الجزایر ضرب می‌شد نوشتند و از او در خطبه‌ها یاد کردند و بدین سان حکومت عالیه او را گردن نهادند .

← از دست دادن الجزایر

اما تسلط خیرالدین بر الجزایر در نتیجه حمله محمد، سلطان تونس ، که با ابن القاضی و قَرَه حسن ، رئیس پادگان ترک در شَرشَل همدست شده بود، منقطع شد .
و خیرالدین ناچار با نه فروند کشتی به جِجَل پناه برد.

← حمله و غارت کشتی‌ها

خیرالدین، پس از دریافت کمک عبدالعزیز ، رئیس بنوعباس (ساکنان کوه‌های « قبایل صفری »)، از ججل به تسخیر القُل (۹۲۷) و بونه و قسطنطین (۹۲۸) پرداخت و در ضمن در دریای روم حمله به کشتی‌ها را از سرگرفت.
پس از تسلط بر جَرْبِه مشهورترین دزدان دریایی به او پیوستند و خیرالدین و همراهانش با ناوگانی مرکب از ۴۱ کشتی به غارت سواحل غربی دریای روم پرداختند و غنایمی هنگفت به دست آوردند.

← حمله به الجزایر

سپس او با فراخوان مردم الجزایر که عواید دریازنی را از دست داده بودند، در ۹۳۲ به آن شهر حمله کرد و ابن القاضی را شکست داد .
او مجدداً شرشل و تنس و قسطنطین را به تصرف درآورد .

← کمک به مسلمانان شورشی اندلس

سپس در ۹۳۵ جزیره حجر بادس را از اسپانیایی‌ها گرفت و در تابستان همان سال، ۱۵ فروند کشتی به فرماندهی آیدین رئیس به نزدیکی اولیوا در اسپانیا فرستاد تا به مسلمانان شورشی اندلس کمک کند، و به کمک مسلمانان این شهر ناوگان اسپانیایی را در حوالی فورِمِنترا مجبور به فرار کرد و خبر پیروزی خود را با دو فروند کشتی به اطلاع سلطان سلیمان رساند .

← شکست سلطان تلمسان

در ۹۳۶ خیرالدین پس از شکست آندرئا دوریا و ناوگان او به سواحل لیگوریا و اسپانیا حمله و آنرا غارت کرد، سپس در ۹۳۸ به سلطان تلمسان که از حمایت چهارده کشتی اسپانیایی برخوردار بود حمله کرد و او را به پرداخت خراج واداشت.

← میانجیگری میان فرانسوای اول و سلیمان قانون

در این زمان خیرالدین میان فرانسوای اول و سلیمان قانونی به میانجیگری پرداخت و در ۹۳۹ سفیر فرانسه را که به حَلب می‌رفت به حضور پذیرفت .

← فراخوانده شدن به استانبول

سپس به استانبول فراخوانده شد، و در پایان سال به پایتخت عثمانی رسید .

← منصب قاپودان پاشا

اندکی بعد، بنا به دعوت ابراهیم پاشا ، صدراعظم ، عازم حلب شد و او منصب قاپودان پاشا را با لقب « جزایر بیگلربیگی » به او تفویض کرد .

← حمله به تونس و تصرف آن

چند ماه بعد خیرالدین با ناوگانی مرکب از ۸۴ فروند کشتی که تعدادی متعلق به دزدان دریایی بود به تونس حمله کرد و پس از شکست مولای الحسن سراسر تونس به دست او افتاد.

← دیدار با سفیر فرانسه

در ۹۴۱ سفیر دیگری از فرانسه به نام لافورست ، با بارباروس در تونس دیدار کرد و از آن‌جا عازم استانبول شد تا تدارک لشکرکشی مشترک فرانسه و عثمانی را برای غارت کُرس و فتح ساردنی و سیسیل انجام دهد که در آن زمان تحت تسلط اسپانیا قرار داشت.

← بیرون رانده شدن از تونس

لکن در این زمان شارل پنجم به تونس حمله برد و خیرالدین از آن‌جا بیرون رانده شد و به بندر الجزایر رفت و تا بهار ۹۴۳، مشغول تهیه ناوگانی شد که سلیمان برای حمایت از لشکرکشی فرانسوای اول به ایتالیا ، به وی قول داده بود.

← تصرف دوباره پره وزه

بالاخره ناوگان ترکان به فرماندهی خیرالدین با ناوگان عیسویان به رهبری آندرئا دوریا ، در بندر پِره وِزه روبرو شد، و پس از زد و خورد مختصری قوای دوریا عقب نشینی کردند و سال بعد خیرالدین پره وزه را دوباره تصرف کرد.

← همکاری با ناوگان فرانسه

آخرین باری که خیرالدین در دریا عرض اندام کرد در ۹۵۰ بود، که پس از توافق میان سلطان سلیمان و فرانسوای اول او مأمور همکاری با ناوگان فرانسه در غرب دریای روم شد، وی پس از غارت سواحل ایتالیا و توقف سه روزه در رِجیو و ایجاد وحشت در رم در مارسی به فرمانده ناوگان فرانسه دوک دانگین پیوست و ویلفرانش را غارت کردند لکن توفیقی به دست نیاوردند .

← بازگشت به استانبول و صرف بقیه عمر

خیرالدین پس از غارت سواحل توسکان و ناپل به استانبول بازگشت و بقیه عمرش را صرف امور خیریه کرد، از جمله مدرسه و مسجدی در بشیکتاش ساخت که اثری از آن‌ها نمانده است .

وفات خیرالدین

[ویرایش]

او در جمادی الاخره ۹۵۳ درگذشت و در بشیکتاش دفن شد.

قهرمان ملی در اذهان ترکان

[ویرایش]

خیرالدین، بخشی از شمال افریقا را ضمیمه قلمرو عثمانی کرد و در مقام دریاسالار ، سبب تقویت ناوگان عثمانی شد و در اذهان ترکان به صورت قهرمان ملی باقی‌مانده است.