امتثال (اصول)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امتثال، انجام
عمل طبق
تکلیف شرعی است.
امتثال، در
لغت به معنای فرمان برداری و
اطاعت امر مولا و در اصطلاح اصولی‌ها، به معنای موافقت با
تکلیف و
حرکت (اقدام عملی) به سوی انجام آن و مطابقت عمل انجام شده با واقع است، چه تکلیف،
بعثی (تکلیف به انجام فعل) باشد و چه زجری (تکلیف به ترک فعل) و چه بعث و
زجر اکید (
واجب و
حرام) باشد و چه غیر اکید (
مستحب و
مکروه).
خلاصه این که: امتثال، موافقت کردن با تکلیف، در عمل و انجام متعلق آن در خارج بر وفق دستور مولا است؛ به خلاف
انقیاد، که موافقت اعتقادی است.
هر چند به نظر می‌رسد امتثال و
اطاعت به یک معنا است، اما می‌توان بین آن دو فرق گذاشت؛ به این بیان که «امتثال» یعنی تحقق فرمان مولا در خارج و جَری (اقدام) عملی بر طبق آن، چه
نیت مکلف به انجام آن باشد و چه نباشد. اما «اطاعت» به معنای موافقت با
امر مولا در نیت (
اعتقاد) و در عمل می‌باشد. ضمن این که «انقیاد» به معنای اطاعت اعتقادی، بدون موافقت عملی، و «
تجری» به معنای
معصیت اعتقادی و امتثال عملی در خارج است. بنابراین، امتثال در برگیرنده اطاعت و تجری می‌باشد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوين توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، برگرفته از مقاله «امتثال».
