• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اخذ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




اَخْذ یکی از واژگان قرآن کریم به معنای گرفتن است.



اَخْذ به معنای گرفتن و حیازت است. ‌


(وَ لَمَّا سَکَتَ عَنْ مُوسَی الْغَضَبُ‌ اَخَذَ الْاَلْواحَ) چون غضب موسی فرو نشست الواح را گرفت. ناگفته نماند مصادیق اخذ و کیفیت آن مختلف است ولی در همه آن‌ها معنی اولی ملحوظ می‌باشد مثل اخذ پیمان، اخذ به عذاب، اخذ زمین زینت خود را از روئیدنی‌ها، اخذ چیزی با دست، اخذ خُلق یعنی متخلق شدن به خلقی و نظائر این‌ها، چنان‌که به ترتیب در این آیات و امثال آن‌ها آمده است‌ («وَ لَقَدْ اَخَذَ اللَّهُ مِیثاقَ بَنِی اِسْرائِیلَ») (وَ اَخَذْنَا الَّذِینَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِیسٍ») («حَتَّی اِذا اَخَذَتِ‌ الْاَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّیَّنَتْ») («قالَ‌ فَخُذْ اَرْبَعَةً مِنَ الطَّیْرِ») («خُذِ الْعَفْوَ وَ اْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ اَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِینَ»).

۲.۱ - آخذ

آخذ به معنای گیرنده است. ‌(ما مِنْ دَابَّةٍ اِلَّا هُوَ آخِذٌ بِناصِیَتِها)

۲.۲ - اتّخاذ

اتِّخَاذ یعنی گرفتن توام با قبول. (وَ اتَّخَذَ اللَّهُ اِبْراهِیمَ خَلِیلًا) با مراجعه به المعجم المفهرس در موارد استعمال‌ اتَّخذ و اتّخذوا و سایر صیغ آن از باب افتعال، به نظر می‌آید که در تمام موارد آن، گرفتن توام با قبول و با خوشنودی ملحوظ است.

۲.۳ - مواخذه

امّا مُؤَاخَذَة. راغب در مفردات گوید: در آیه‌ (وَ لَوْ یُؤاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ) از آن جهت از باب مفاعله آمده که مردم نعمت‌ها را اخذ کرده و شکر به جای نیاورده‌اند مواخذه بدین نحو طرفینی است. نا گفته نماند مواخذه در تمام موارد آن در قرآن به معنی مجازات و اخذ به عقوبت است، می‌توان گفت که: مفاعله در این ماده به معنی شدّت و تاکید است و لازم نیست که مفاعله همواره بین الاثنین باشد چنان‌که در «سافرت شهرا و عاقبت اللصّ» بین الاثنین نیست، گفته راغب درست به نظر نمی‌رسد ولی آیه‌ (اِنَ‌ اَخْذَهُ‌ اَلِیمٌ شَدِیدٌ) مؤید قول ما است.


۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۶۷.    
۲. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۳۴.    
۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.    
۴. مائده/سوره۵، آیه۱۲.    
۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۵.    
۶. یونس/سوره۱۰، آیه۲۴.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۶۰.    
۸. اعراف/سوره۷، آیه۱۹۹.    
۹. هود/سوره۱۱، آیه۵۶.    
۱۰. نساء/سوره۴، آیه۱۲۵.    
۱۱. نحل/سوره۱۶، آیه۶۱.    
۱۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۱۳.    
۱۳. هود/سوره۱۱، آیه۱۰۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اخذ»، ج۱، ص۳۴.    






جعبه ابزار