[ویرایش] ابن‌حنبل در اصل اهل مرو بود و مشهور است که مادرش به سال ۱۶۴ هـ، در حالی که او را حامله بود، از آن شهر خارج شد و به بغداد آمد و در اینجا وی را به دنیا آورد و او در همین‌جا رشد و نمو کرد.
[ویرایش] ابن‌حنبل از همان آغاز جوانی به کسب علوم مختلف پرداخت و از محضر بیش از ۲۸۰ استاد استفاده برد که از جمله آنها افرادی چون هشیم بن بشیر، سفیان بن عینیه، وکیع، قاضی ابویوسف، شافعی، یحیی القطان و ولید بن مسلم می‌باشند که علاوه بر استفاده علمی، از آنان روایت و حدیث نقل کرده است. ذهبی شمار زیادی از اساتید او را نام برده است.
[ویرایش] در مورد اعتقادات ابن‌حنبل آورده‌اند که وی قرآن را کلام خدا و ازلی می‌دانست و از اینکه مخلوق خدا پندارد، پرهیز می‌کرد و بر این عقیده استوار بود
به همین دلیل از سوی مأمون و به ویژه معتصم عباسی متحمّل تازیانه و زندان شد، اما پس از حاکمیت متوکل و پایان بخشیدن به حاکمیت علمی معتزله، از جایگاه احترام‌آمیز ویژه‌ای برخوردار شد و عقاید و فقه او به سرعت انتشار یافت.
[۱۲]ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۲۳۲.
با توجه به این که در اواخر سده دوم، گرایش ویژه‌ای به مسندنویسی در میان محدثان پدیدار شد و کسانی همچون سلیمان بن جارود طیالسی (م ۲۰۴)، عبیدالله بن موسی (م ۲۱۳)، عثمان بن ابی‌شیبه (م ۲۳۹) به مسندنویسی روی آوردند، احمد بن حنبل با توجه به گستردگی روایاتی که به آنها دست یافته بود، اقدام به تدوین مسند نمود. او روایات مسند را از میان هفتصد و پنجاه هزار روایت انتخاب کرد و پیوسته به نوشتن و گردآوری آنها در برگه‌هایی که حکم چرکنویس داشت اقدام کرد، سپس به خاطر احساس پایان یافتن عمر آنها را بر فرزندان و نزدیکان خود خواند و پیش از پالایش و ویرایش آنها از دنیا رفت، آنگاه فرزندش عبدالله و نیز شاگردش قطیعی روایاتی بر آن افزودند و مسند به صورت کنونی درآمد.
[۱۶]مسندنویسی، ص۳۳۳-۳۳۴ به نقل از ابن‌جزری و سفارینی.
دیگر آثار احمد بن حنبل، عبارت‌اند از: الملل، الرد علی الجهمیه، التفسیر، الناسخ و المنسوخ، الزهد، المسائل، الفضائل، الفرائض، المناسک، الایمان، الاشربة، طاعة الرسول
