آل ابراهیم (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند متعال در
قرآن کریم عده ای از انسان ها را نسبت به دیگران برتری داده است که از جمله آنان آل ابراهیم علیه‌السلام هستند.
[ویرایش]
ترکیب آل ابراهیم از دو کلمه تشکیل شده است.
۱- «
آل»، برگرفته شده از اهل است، با این تفاوت که آل به نزدیکان افراد بزرگ و شریف، مانند «
آل الله» و «آل سلطان»؛ ولی اهل بر همه اطلاق می‌شود. از سوی دیگر، اهل به زمان و مکان و غیر آن نسبت داده می‌شود؛ مانند اهل فلان
شهر؛ ولی آل فلان شهر نمی‌گویند. و آل به کسانی گفته می‌شود که از نظر خویشاوندی یا معنوی با فرد خصوصیتی داشته باشند.
و
اهل کسانی را گویند که نسبی یا دینی یا چیزی همانند آن، آنها را با یکد یگر جمع و مربوط کند
و "آل" به شریف تر و با فضیلت تر ها اضافه می شود،
مثل آل
الله و آل النبی، اما اهل اضافه شدنش کلی و عمومی است.
۲- «ابراهیم»، اسمی غیر
عربی است که به صورت "آب رام" به معنی
پدر عالی و بعد از آن به صورت "پابراهام" به معنی پدر
جماعت بسیار آمده.
و اصطلاحاً نام یکی از
پیامبران اولو العزم می باشد.
[ویرایش]
آل ابراهیم تنها دو بار در قرآن تکرار شده و در این که آنها از چه کسانی هستند با توجه به گونا گونی معانی آل، در بین
مفسران اختلاف وجود دارد. «اِنَّ اللهَ اصْطَفی ءادَمَ و نوحاً و ءالِ اِبراهیمَ و ءالِ عِمرانَ عَلَی العالَمینَ ».
«
خداوند آدم و
نوح و آل ابراهیم و
آل عمران را بر جهانیان بر تری داد »
مراد از اصطفی (یعنی گزینش و بر تری دادن آنها) یا بر گزیدن دین آنهاست یا ارزانی داشتن فضیلت و بر تری به خود آن شایستگان، که در مورد ابراهیم علیه‌السلام مقام ولا و دوستی خدا و سرد گردانیدن
آتش بر آن حضرت و نابود ساختن رجال زمان او یعنی
نمرود، از مصادیق بر تری دادن وی محسوب می‌شود و این نوعى
اختیار و بر گزیدن آنان در یک یا چند امر است که دیگران با آنان در این امور شرکت ندارند.
و بر گزیده شدن، مختص کسانی است که
معصوم باشند و از این آیه معصوم بودن
انبیاء و امامان استدلال شده است.
منظور از بر گزید گان آل ابراهیم و آل عمران این نیست که تمام فرزندان ابراهیم و عمران از بر گزید گان هستند، زیرا ممکن است در میان آنها حتى افراد کافرى وجود داشته باشند بلکه منظور این است که جمعى از دود مان آنها بر گزیده شده‌اند.
[ویرایش]
این واژه، دوبار در قرآن آمده است:
«... فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا؛
...در حقیقت، ما به خاندان ابراهیم،
کتاب و
حکمت دادیم و به آنان، مُلکی بزرگ بخشیدیم.»
«إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ؛
به یقین، خداوند، آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر مردم جهان برتری داده است.»
خداوند می فرماید: «إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى ... وَآلَ إِبْرَاهِيمَ ... عَلَى الْعَالَمِينَ؛
خداوند... آل ابراهیم را... بر جهانیان بر تری داد.»
اصطفی به معنای گرفتن
خالص هر چیز، و جدا کردن آن چیزهایی است که آن را کدر می سازد. و نزدیک به معنای «
اختیار» است، بنابر این معنای «اصطفی علی العالمین» بر گزیدن آل ابراهیم در یک یا چند امر بر دیگران است.
مقصود از آل ابراهیم به طوری که از ظاهر کلمه بر می‌آید عبارتند از: فرزندان از ذریه آن جناب از قبیل:
اسحاق و
اسماعیل و
یعقوب و طاهرین از ذریه اسماعیل(علیه‌السلام) که سرور همه آنان «
محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله» است و اولیای از ذریه آن جناب است.
آل ابراهیم آن‌چنان که از مفهوم
آیات و
روایات بر می‌آید عبارتند از:
فرزندان پاک و برگزیده ابراهیم چون اسماعیل، اسحاق، یعقوب،
داوود،
سلیمان،
یونس،
زکریا،
عیسی، محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله و جانشینان آن حضرت از خاندان وی. این تفسیر، با واژه «اصطفاء» (برگزیدن) در آیه دوم مناسب‌تر می‌نماید؛ زیرا خداوند، کسانی را برمی‌گزیند که از
گناه منزّه باشند.
روایاتی که امامان (علیهم‌السلام) را از آل‌ابراهیم شمرده نیز این معنا را تأیید می‌کند.
به نظر
علامه طباطبایی، از سیاق آیه ۵۴ نساء
که درصدد سرزنش بنی اسرائیل (دودمان اسحاق) است، برمی‌آید که مقصود از آل ابراهیم، پاکان ذرّیه او از طریق اسماعیل است و شامل ذریه ابراهیم از طریق اسحاق نمی‌شود.
قرآن به پیوند معنوی و عمیق رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و
دین اسلام با حضرت ابراهیم اشاره دارد.
آیه ۶۸
سوره آل عمران و آیۀ ۳۶
سوره ابراهیم مؤید این مطلب است.
فرزندان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز از آل ابراهیم خواهند بود چرا که اینان نوادگان ابراهیم (علیه‌السلام) هستند.
مؤید این معنا دو آیه ذیل است:«فَمَن تَبِعنی فَإِنّهُ مِنِّی» پس هرکه ازمن پیروی کند، بی‌گمان از من است،
«إِنَّ أَولَی‌النَّاسِ بِإِبرهیمَ لَلَّذِینَ اتَّبعُوهُ وَ هذَا النَّبیُّ وَالَّذینَ ءَامَنوا...» نزدیک‌ترین مردم به ابراهیم، همان کسانی هستند که از او پیروی کرده‌اند و) نیز (این پیامبر و کسانی که) به آیین او ایمان آوردند.
شخص ابراهیم، همان گونه که در آیه «وَ بَقیةٌ مِمّا تَرک ءَالُ موسی و ءَالُ هرون»
آل، به معنای موسی و هارون است.
«أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنَآ آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا؛
یا اینکه نسبت به مردم (پیامبر و خاندانش) بر آنچه
خدا از فضلش به آنان بخشیده،
حسد می ورزند. ما به آل ابراهیم (که
یهود نیز از خاندان او هستند)
کتاب و
حکمت دادیم و
حکومت عظیمی در اختیار آنها (پیامبران
بنی اسرائیل) قرار دادیم»
در این آیه به حسادت یهود به پیامبر و خاندانش، اشاره شده است، زیرا آنها بر اثر
ظلم و ستم و کفران نعمت، مقام نبوت و حکومت را از دست دادند و به همین جهت مایل نبود ند این موقعیت الهی به دست هیچ کس سپرده شود، لذا به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل بیتش علیهم‌السلام که مشمول این موهبت الهی شده‌اند، حسد می ورزند.
خداوند در این جمله،
اهل کتاب را در حسد ورزید نشان مأیوس نموده و امید شان را به اینکه
نعمت از دست آل ابراهیم بیرون برود، قطع می کند و می فرماید این فضل خدا در آنان تمام نا شدنی است.
[ویرایش]
نسل ابراهیم (قرآن)،
اعتقاد آل ابراهیم (قرآن)،
امامت آل ابراهیم (قرآن)،
برکت در آل ابراهیم (قرآن)،
برگزیدگی آل ابراهیم (قرآن)،
حسادت به آل ابراهیم (قرآن)،
حکمت آل ابراهیم (قرآن)،
رحمت آل ابراهیم (قرآن)،
سلطنت آل ابراهیم (قرآن)،
عصمت آل ابراهیم (قرآن)،
فضایل آل ابراهیم (قرآن)،
فهم آل ابراهیم (قرآن)،
قضاوت آل ابراهیم (قرآن)،
کتاب آل ابراهیم (قرآن)،
مطاع بودن آل ابراهیم (قرآن)،
مقامات آل ابراهیم (قرآن)،
نبوت آل ابراهیم (قرآن).
[ویرایش]
[ویرایش]
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۳۷۲، برگرفته از مقاله «آل ابراهیم » مرکز دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «آل ابراهیم». پژوهشکده باقر العلوم(علیه‌السلام) دایره المعارف طهور
