صفت خارجی عارض
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صفت خارجی عارض، به‌معنای
محمول خارج از
ذات موضوع و غیرلازم است.
در
علم منطق، گاهی از موضوع به موصوف و از
محمول به صفت تعبیر می‌شود، زیرا فرق بین صفت و موصوف و موضوع و محمول به ترکیب و تحلیل است؛ یعنی صفت و موصوف بعد از تحلیل به محمول و موضوع تبدیل می‌شود.
صفت (که محمول واقع می‌شود) به لحاظ نسبتش با موصوف (موضوع) اقسامی پیدا می‌کند:
۱. موصوف (موضوع)، معنایی متحصّل و قائم به ذات خود است و صفت، خارج از ذات و ملحق به آن می‌شود، چه عارض بر ذات باشد؛ مانند: «الانسان ابیض» یا لازم ذات، مانند: الانسان ضحاک.
۲. موصوف، معنایی متحصّل و قائم به ذات است و صفت، جزء مقوّم ذات (
محمول من صمیمه) است؛ مانند: الانسان حیوان.
۳. موصوف، معنای قائم به ذات نیست و صفت، به استقرار ذات کمک می‌کند بدون آنکه جزء و مقوّم ذات موصوف باشد؛ مانند: الهیولی ذو صورة (حمل ذو هو).
۴. موصوف، قائم به ذات نیست و صفت، مقوّم و جزء ذات آن است؛ مانند: الجوهر جسم.
۵. موصوف، قائم به ذات نیست و صفت، خارج از ذات و ملحق به آن می‌شود، چه عارض بر ذات باشد؛ مانند: «الهیولی ابیض» یا لازم ذات؛ مانند: الجسم المطلق مستعدٌّ للحرکة و السکون و الجسم متحیّز.
در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است:
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «صفت خارجی عارض»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۲۹.
