• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رذیلت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



رذیلت در علم اخلاق بر هر صفت ناپسند همچون تکبر اطلاق می شود.از عنوان یاد شده در بابهایى نظیر صلات، حج و امر به معروف و نهی از منکر سخن گفته‌اند.



در علم اخلاق، رذیلت بر هر صفت زشت و ناپسند، همچون تکبر، عجب، حسد، بخل، حرص و غیر آنها از صفات حیوانی اطلاق مى‌شود.
مقابل آن، فضیلت است که بر صفات پسندیده و انسانى نظیر صداقت، تواضع و قناعت اطلاق مى‌گردد.
امام ‌خمینی در آثار اخلاقی خود برای درمان رذیلت‌های اخلاقی راهکارهایی ارائه کرده‌ است که به دو روش عملی و علمی می‌باشد.
الف) روش عملی: از جمله این روش‌ها:
۱- ریاضت: امام‌ خمینی درمان برخی صفات رذیله را به درمان اصل و ریشه آنها که دنیا دوستی و نفس دوستی است، می‌داند که نیاز به ‌زحمت و ریاضت بسیار دارد. امام در تعالیم اخلاقی خود بر این نکته اصرار می‌کند که پیگیری و ریاضت‌های فراگیر لازم است تا انسان در مبارزه با رذیلت‌های اخلاقی و جهاد اکبر با هواهای نفسانی سربلند و پیروز گردد.
۲- معالجه ضد: امام‌ خمینی ازجمله درمان عملی رذیلت‌ها و صفات ناپسند را معالجه با ضد می‌داند؛ چنان‌که اگر کسی علاقه به مال و ثروت دارد، با انجام صدقات مستحب و واجب و گشاده‌دستی، صفت حب دنیا و بخل را از خود دور کند یا کسی که دارای صفت خمودی و سستی است، با ضد آن درمان کند و به حد اعتدال که شجاعت است برسد.
۳- ایمان به توحید: امام‌ خمینی یکی از راه‌های تصفیه اخلاق و تحصیل اخلاص و صفا را توجه به سبب، فاعل حقیقی و توحید افعالی می‌داند و معتقد است کسی که حق‌تعالی را متصرف در امور ببیند، از ریا و جلب قلوب دیگران بی‌نیاز و از شرک و خودبینی خالی می‌شود.
ب) روش علمی: امام‌ خمینی تفکر را یکی از راه‌های علمی درمان رذیلت‌های اخلاقی می‌داند البته این در صورتی است که قلب انسان از زرق‌وبرق دنیا و حب آنها پر نشده باشد و چشم اعتبار و انصاف او باز باشد. امام خمینی تفکر در مفاسد و لوازم رذیلت‌های اخلاقی، از جمله عذاب‌های اخروی و غضب خداوند را سبب اصلاح و تهذیب اخلاق می‌داند.
[۸] خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱، ص۵۲۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.



در بسیارى از آیات و روایات به تحصیل فضایل و تزکیه و تهذیب نفس از رذایل اخلاقی سفارش و تأکید شده است.چنان که در جوامع حدیثی، بویژه وسائل الشیعة، بابهایى چند بدین منظور اختصاص یافته است.




۳.۱ - پاکی امام جمعه از رذائل

شایسته است خطیب جمعه (امام جمعه) از رذایل اخلاقى پاک و مبرا باشد.

۳.۲ - از مستحبات نماز استسقاء

مستحب است نماز استسقا پس از توبه و تصفیه نفس از رذایل اخلاقى به جا آورده شود.

۳.۳ - ذکر رذائل در حال احرام

از مصادیق فسوق- که بر مُحرم حرام مى‌باشد- بر شمردن فضایل و مناقب براى خود و نسبت دادن رذایل به دیگران و برى دانستن خود از آنها است.

۳.۴ - پرهیز مومنان از رذائل اخلاقی

شایسته است مؤمنان، بویژه عالمان دینی و کسانى که رسالت ارشاد و هدایت مردم را بر عهده دارند، در تزکیه و تصفیه نفس خویش از رذایل و آراستن خود به فضایل بر دیگران پیشى گیرند.
[۱۳] کلمة التقوى‌، ج۲، ص۳۱۸.



۱. خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲.    
۲. خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۰، ص۷۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹.    
۳. خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۲۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹.    
۴. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۵۰-۵۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۵. خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۱۳۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۶. خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۱۷۱-۱۷۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۷. خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۹۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۸. خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱، ص۵۲۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۹. حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۵-۱۰۷.    
۱۰. عاملی جبعی، علی بن احمد، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۱، ص۶۶۱.    
۱۱. عاملی جبعی، علی بن احمد، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۱، ص۶۹۱.    
۱۲. حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعة، ج۴، ص۸۵.    
۱۳. کلمة التقوى‌، ج۲، ص۳۱۸.



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۹۲-۹۳.    
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار