• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اعتدال (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اعتدال، به معنای میانه‌روی و برگزیدن راهی میان افراط و تفریط می‌باشد. در فقه از آن به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، صید و ذباحه، حدود و قصاص سخن رفته است.



وضو: در وضو، موالات واجب است و مراد از آن- بنا بر آنچه به مشهور نسبت داده شده- شستن هر عضو پیش از خشک شدن عضو سابق است.
ملاک در خشکی، هوای معتدل است.
بنابراین، چنان‌چه عضو شسته شدۀ پیشین بر اثر شدّت گرما فوری خشک شود، وضو صحیح است.
کسی که برای وضو به آب دسترسی ندارد، واجب است در زمین هموار به اندازۀ برد دو تیر و در زمین ناهموار به اندازه برد یک تیر- که توسط انسان دارای نیروی معتدل با تیر و کمان معتدل پرتاب می‌گردد- برای یافتن آب جستجو کند.


صلات: بر نمازگزار واجب است در حال قیام و نیز پس از ذکر رکوع، به حال اعتدال (انتصاب) بایستد و پس از ذکر سجدۀ نخست، به همان حالت بنشیند.
در این حکم، تفاوتی میان فریضه و نافله نیست؛ هر چند برخی متأخّران، ترک اعتدال را در نافله، موجب بطلان ندانسته‌اند.
رعایت اعتدال در حال سجده مستحب است.


صید و ذباحه: در این که بیرون آمدن خون به اندازۀ معتدل از حیوان ذبح شده، از شرایط حلیّت ذبیحه است، اختلاف می‌باشد.


حدود: حد شلاق در گرمای شدید و سرمای شدید اقامه نمی‌شود و باید تا زمان اعتدال هوا- مانند وسط روز در زمستان و دو طرف صبح و عصر در تابستان- به تأخیر افتد. بنابراین، اگر بزهکار بر اثر اجرای حدّ در زمان اعتدال بمیرد، اجرا کنندۀ حدّ ضامن نیست، بر خلاف صورت اجرای آن در زمان غیر معتدل.


قصاص: در استحباب یا وجوب تأخیر استیفای حق قصاص اعضا از زمان گرما و سرمای شدید در روز تا زمان اعتدال هوا اختلاف است.


۱. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲، ص۲۵۲.    
۲. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام ج۲، ص۲۶۰.    
۳. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۵، ص۷۹.    
۴. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۹، ص۲۴۶.    
۵. طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۲، ص۴۷۳.    
۶. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۰، ص۸۸.    
۷. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۰، ص۱۶۸.    
۸. نراقی، احمد، مستند الشیعه، ج۵، ص۲۰۲.    
۹. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۰، ص۸۸.    
۱۰. حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، ج۳، ص۱۹۶.    
۱۱. نراقی، احمد، مستند الشیعة، ج۱۵، ص۴۱۸.    
۱۲. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۱، ص۳۴۳-۳۴۴.    
۱۳. طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، ج۷، ص۱۷.    
۱۴. نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۶۰.    



دانشنامه موضوعی قرآن، برگرفته از مقاله «اعتدال»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۲۷.    
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۵۹۴-۵۹۵.    






جعبه ابزار